Euroviisuh-lávlumkišto 2023
Euroviisuh-lávlumkišto 2023 lâi 67. kerdi, ko lávlumkišto uárnejui. Kišto uárnejui Liverpoolist, Ovtâstum kunâgâskoddeest, veikkâ Ukraina ovdâsteijee Kalush Orchestra vuoitij ive 2022 kišto, ko tot finnij finalist 631 čyegisid pitástis Stefania.[1] Ukrainast ij puáhtám orniđ kišto, tastko Ruoššâ soođâi tobbeen. Nubben poođij brittilâš Sam Ryder, já tondiet kišto sirdâšui Ovtâstum kunâgâskoodán.
Kišto semifinaleh uárnejuvvojii vyesimáánu 9. peeivi já 11. peeivi.[2] Fiinaal uárnejui vyesimáánu 13. peeivi 2023.[2] Kiišton uásálistii ohtsis 37 staattâd, mii lâi ucemus meeri ive 2014 maŋa. Bulgaria, Montenegro já Tave-Makedonia kiesâdettii ive 2023 kištoost.[3]
Ruotâ ovdâsteijee Loreen finnij finalist 583 čyegisid pitástis Tattoo já vuoitij kišto.[4][5] Sun finnij aalmugijkoskâsijn raađijn 340 čyegisid já telejienâstmist 243 čyegisid. Suomâ ovdâsteijee Käärijä poođij nubben, ko sun finnij finalist 526 čyegisid.[4] Vuáitu čovdii aalmugijkoskâsij raađij adelem čuággáh, tastko Käärijä finnij čuuvtij eenâb čuággáid telejienâstmist ko kihheen eres artistijd kištoost.[5]
Loreen lii tuše nubbe olmooš, kii lii vuáittám Euroviisuh-lávlumkišto kuohtii; Johnny Logan lâi vuossâmuš tublevyeittee, ko sun vuoitij sehe ive 1980 já ive 1987 Euroviisuh-lávlumkištoid.
Tábáhtussaje
[mute | mute käldee]Kuovâmáánu 7. peeivi 2022 BBC já EBU almottii, et ubâ kišto uárnejui Ovtâstum kunâgâskoddeest, tastko Ukrainast ij lamaš torvolâš orniđ kišto ko Ruoššâ volliittij Ukraina jo ive 2014 já vala-uv soođâi tobbeen. Brittilâš Sam Ryder lâi nubben moonnâm ive Euroviisuin já te taan ive Euroviisui semifinaleh já fiinaal uárnejuvvojii Ovtâstum kunâgâskoddeest. Tábáhtussaje lâi maaŋgâtoimâareena Liverpool Arena, mii lii Liverpoolist.
Taat lâi vuossâmuš kerdi, ko Euroviisuh uárnejuvvojii Liverpoolist, mut taat lâi kuittâg jo oovcád kerdi, ko Euroviisuh uárnejuvvojii Ovtâstum kunâgâskoddeest. Tolebáá Euroviisuh uárnejuvvojii Lontoost iivij 1960, 1963, 1968 já 1977.[6] Lontoo lasseen kišto uárnejui Edinburghist ive 1972, Brightonist ive 1974, Harrogatest ive 1982 já Birminghamist ive 1998.[6]
Formaat
[mute | mute käldee]Jođetteijeeh já čielgejeijeeh
[mute | mute käldee]Ive 2023 jođetteijei noomah piäijojii almosin kuovâmáánu 22. peeivi 2023.[7] Liverpoolist kišto semifinalij jođetteijen lijjii brittilâš lávloo Alesha Dixon, brittilâš čaittâleijee Hannah Waddingham já ukrainalâš lávloo Julia Sanina. Sij jođettii finalist-uv, mut talle niäljádin jođetteijen lâi irlandlâš TV-jođetteijee Graham Norton.[7] Semifinalijn Spice Girls -juávhu Mel C oovdânpuovtij Sanina, Waddingham já Dixon kišto jođetteijen já finalist sehe kulmâs já Norton kišto jođetteijen.[8]
-
Alesha Dixon
-
Hannah Waddingham
-
Julia Sanina
-
Graham Norton
Ive 2022 lâi vuossâmuu tove máhđulâš čuávvuđ kišto Yle Areena já radio peht sehe orjâlâš- já anarâškielân.[9] Meid ive 2023 kišto puovtij čuávvuđ taid kieláid já čielgejeijeeh láin siämmááh ko ive 2022 ađai Aslak Paltto čielgij orjâlâškielân já Heli Huovinen anarâškielân.[10] Yle Areena chatist lâi máhđulâš semifinalij já fiinaal ääigi čäälliđ puoh kuulmâ Suomâ peln sarnum sämikielân: orjâlâškielân, anarâškielân já nuorttâlâškielân.[11]
Kišto puovtij čuávvuđ eres-uv kieláid Yle peht. Suomâkielâ kommentaattorin tooimâi Mikko Silvennoinen já ruotâkielâ kommentaattorin Johan Lindroos já Eva Frantz.[10][12] Eres kielâi čielgejeijeeh láin Levan Tvaltvadze (ruošâkielâ) já Galyna Sergeyeva (ukrainakielâ).[12]
Juávhoid jyehim semifinalij várás
[mute | mute käldee]Uásálisteh juáhhojii viiđâ juávkun uđđâivemáánu 31. peeivi 2023 St George's Hallist, Liverpoolist. Jyehim vuáđudui ovdebij iivij jienâstmáid. Ranska, Saksa, Italia, Espanja, Ovtâstum kunâgâskodde já oovdeb ive vyeittee Ukraina pessii njuolgist finalân.
Juávkku 1 | Juávkku 2 | Juávkku 3 | Juávkku 4 | Juávkku 5 |
---|---|---|---|---|
Postâkoortah
[mute | mute käldee]Taan ive postâkoortah lijjii 40 sekuntid pištee uápásmittemvideoh, moh čáittojii ton ääigi ko lyevi valmâštâllui čuávuváá artist várás.
Uásálisteeh
[mute | mute käldee]Kiišton uásálistii ohtsis 37 staattâd, mii lâi ucemus meeri ive 2014 maŋa. Bulgaria, Montenegro já Tave-Makedonia kiesâdettii ive 2023 kištoost.[3]
Artisteh, kiäh láá ovdil uásálistám Euroviisuid
[mute | mute käldee]Taan ive Euroviisuh-lávlumkištoost lijjii 4 ovdâsteijee, kiäh lijjii ovdil uásálistám Euroviisuid:
- Italia – Marco Mengoni ovdâstij Italia ive 2013 Malmöst pittáin L'essenziale. Sun finnij 126 čyegisid já poođij čiččâdin.[13]
- Liettua – Monika Linkytė ovdâstij Liettua ive 2015 Wienist oovtâst Vaidas Baumilain pittáin This Time.[14] Semifinalist suoi finnijn 67 čyegisid já poođijn čiččâdin.[14] Finalist suoi finnijn 30 čyegisid já poođijn 18:in.[14]
- Moldova – Pasha Parfeny ovdâstij Moldova ive 2012 Bakust pittáin Lăutar.[15] Sun finnij 100 čyegisid semifinalist já poođij viđâdin.[16] Finalist sun finnij 81 čyegisid já poođij 11:in.[16]
- Ruotâ – Loreen ovdâstij Ruotâ ive 2012 Bakust pittáin Euphoria. Loreen finnij 181 čyegisid semifinalist já vuoitij tom. Finalist sun finnij 372 čyegisid já vuoitij ubâ kišto.[17]
Sii lasseen Belgia ovdâsteijee Gustaph lâi uásálistám jo kuohtii Euroviisuid. Vuossâmuu tove sun lâi Sennek tuávvášlávlon ive 2018. Kulmâ ive maŋeláá sun uásálistij uđđâsist, taan keerdi Hooverphonic tuávvášlávlon.
Semifinaleh
[mute | mute käldee]Semifiinaal 1
[mute | mute käldee]Vuossâmuš semifiinaal uárnejui vyesimáánu 9. peeivi 2023 já toos uásálistii vittnubáloh enâmid. Italia, Saksa, Ranska já enâmeh, main ij lamaš ovdâsteijee kištoost, jienâstii taan semifinalist. Enâmeh, moh lijjii love pyeremuu juávhust semifinalist, uásálistii finalân vyesimáánu 13. peeivi 2023. Love čoođâmannee enâmid almottuvvojii sätioornigist. Puoh semifinalist adelum jienah lijjii keččei jienah.
Vuossâmuu semifiinaal aalgij tanssâpittáin, mon ääigi čuojâi Together in Electric Dreams. Tast maŋa ukrainalâš lávloo já Euroviisuh-lávlumkišto jođetteijee Julia Sanina láávlui oosijd pitástis Majak (ukrainakielân Маяк, anarâškielân Čuovâtornâ).[18] Vuossâmui neelji pitá maŋa nubbe Euroviisuh-lávlumkišto jođetteijee Alesha Dixon ráppái Euroviisuh-lávlumkištoost já Liverpoolist.[19] Puoh enâmeh iä kuittâg uáinám Dixon ráppámpuudâ, peic täin enâmijn uáinojii máinuseh.[19]
Nr. | Eennâm | Artist | Pittá | Kielâ teikkâ kielah | Saje | Čuággáh |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | Taažâ | Alessandra | Queen of Kings[20] | eŋgâlâskielâ | 6. | 102 |
2. | Malta | The Busker | Dance (Our Own Party) | eŋgâlâskielâ | 15. | 3 |
3. | Serbia | Luke Black | Само ми се спава | serbia- já eŋgâlâskielâ | 10. | 37 |
4. | Latvia | Sudden Lights | Aijā | latviakielâ | 11. | 34 |
5. | Portugal | Mimicat | Ai coração | portugalkielâ | 9. | 74 |
6. | Irland | Wild Youth | We Are One | eŋgâlâskielâ | 12. | 10 |
7. | Kroatia | Let 3 | Mama šč! | kroatiakielâ | 8. | 76 |
8. | Sveicci | Remo Forrer | Watergun | eŋgâlâskielâ | 7. | 97 |
9. | Israel | Noa Kirel | Unicorn | eŋgâlâskielâ | 3. | 127 |
10. | Moldova | Pasha Parfeni | Soarele și luna | romaniakielâ | 5. | 109 |
11. | Ruotâ | Loreen | Tattoo[20] | eŋgâlâskielâ | 2. | 135 |
12. | Azerbaidžan | TuralTuranX | Tell Me More | eŋgâlâskielâ | 14. | 4 |
13. | Tšekki | Vesna | My Sister's Crown | eŋgâlâs-, ukraina-, tšeeki- já bulgariakielâ | 4. | 110 |
14. | Vuáládâhenâmeh | Mia Nicolai & Dion Cooper | Burning Daylight | eŋgâlâskielâ | 13. | 7 |
15. | Suomâ | Käärijä | Cha Cha Cha[20] | suomâkielâ | 1. | 177 |
Jienâstem ääigi ukrainalâš lávloo já ive 2010 Euroviisui uásálistee Alyosha já brittilâš soul-lávloo Rebecca Ferguson lávloin Duran Duran -muusikjuávhu pitá Ordinary World. Sunnuu maŋa brittilâš lávloo já laavlârähtee Rita Ora láávlui pitáidis Ritual, Anywhere, I Will Never Let You Down já Praising You.[19][21][22][23]
Semifiinaal 2
[mute | mute käldee]Nubbe semifiinaal uárnejui vyesimáánu 11. peeivi 2023 já toos uásálistii kuttnubáloh enâmid. Ovtâstum kunâgâskodde, Espanja, Ukraina já enâmeh, main ij lamaš ovdâsteijee kištoost, jienâstii taan semifinalist. Enâmeh, moh lijjii love pyeremuu juávhust semifinalist, uásálistii finalân vyesimáánu 13. peeivi 2023. Love čoođâmannee enâmid almottuvvojii sätioornigist. Puoh semifinalist adelum jienah lijjii keččei jienah.
Nr. | Eennâm | Artist | Pittá | Kielâ teikkâ kielah | Saje | Čuággáh |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | Tanska | Reiley | Breaking My Heart | eŋgâlâskielâ | 14. | 6 |
2. | Armenia | Brunette | Future Lover | armenia- já eŋgâlâskielâ | 6. | 99 |
3. | Romania | Theodor Andrei | D.G.T. (Off and On) | romania- já eŋgâlâskielâ | 16. | 0 |
4. | Eestieennâm | Alika | Bridges | eŋgâlâskielâ | 10. | 74 |
5. | Belgia | Gustaph | Because of You | eŋgâlâskielâ | 8. | 90 |
6. | Kypros | Andrew Lambrou | Break a Broken Heart | eŋgâlâskielâ | 7. | 94 |
7. | Island | Diljá | Power | eŋgâlâskielâ | 11. | 44 |
8. | Kreikka | Victor Vernicos | What They Say | eŋgâlâskielâ | 13. | 14 |
9. | Puola | Blanka | Solo | eŋgâlâskielâ | 3. | 124 |
10. | Slovenia | Joker Out | Carpe Diem | sloveniakielâ | 5. | 103 |
11. | Georgia | Iru | Echo | eŋgâlâskielâ | 12. | 33 |
12. | San Marino | Piqued Jacks | Like an Animal | eŋgâlâskielâ | 15. | 0 |
13. | Nuorttâriijkâ | Teya já Salena | Who the Hell Is Edgar? | eŋgâlâskielâ | 2. | 137 |
14. | Albania | Albina já Familja Kelmendi | Duje | albaniakielâ | 9. | 83 |
15. | Liettua | Monika Linkytė | Stay | eŋgâlâskielâ | 4. | 110 |
16. | Australia | Voyager | Promise | eŋgâlâskielâ | 1. | 149 |
Fiinaal
[mute | mute käldee]Fiinaal uárnejui vyesimáánu 13. peeivi 2023. Tastko Ukraina vuoitij ive 2022 Euroviisuid, tot peesâi automaatlávt ive 2023 finalân nuuvtko Euroviisui vittâ stuárráámuu ruttâdemeennâm ađai Espanja, Italia, Ranska, Ovtâstum kunâgâskodde já Saksa. Finalân uásálistii tai lasseen enâmeh, moh lijjii love pyeremuu juávhust vuossâmuu semifinalist já nube semifinalist. Ohtsis finalân uásálistii 26 enâmid.
Raađij čuággái almottem finalist
[mute | mute käldee]Jyehi Euroviisui 37 uásálistee staatâst lâi jieijâs rääđi, mii meridij mon staatân rääđi juáhá jieškote-uv čyegismere (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10 já 12). Jyehi rääđist lâi jieijâs tieđetteijee, kii muštâlij čuággáid. Fiinaal ääigi tieđetteijeh muštâlii čuággáid čuávuváá oornigist.[24][25]
Aalmugijkoskâsijn raađijn 12 čyegisid finnim staatah já artisteh
[mute | mute käldee]Rääđi já telejienâstem jyehim finalist
[mute | mute käldee]Fáádást eres soojijn
[mute | mute käldee]- Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Euroviisuh-lávlumkišto 2023.
Käldeeh
[mute | mute käldee]- ↑ Savage, Mark: Eurovision 2022: Ukraine wins, while the UK's Sam Ryder comes second BBC News. 15.5.2022. Čujottum 15.5.2022. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 2,0 2,1 Liverpool 2023 : Overview eurovision.tv. EBU. Čujottum 1.12.2022. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 3,0 3,1 Crna Gora naredne godine neće učestvovati na Eurosongu Radio i Televizija Crne Gore. 13.10.2022. Čujottum 1.12.2022. (montenegrokielân)
- ↑ 4,0 4,1 Puljujärvi, Ismo: Ruotsi voitti Euroviisut! Iltalehti. 14.5.2023. Čujottum 14.5.2023. (suomâkielân)
- ↑ 5,0 5,1 Määttänen, Juuso: Suomi jäi Euroviisuissa toiseksi, Ruotsi voitti – Yleisö oli mielettömällä tavalla Käärijän takana Helsingin Sanomat. 14.5.2023. Čujottum 14.5.2023. (suomâkielân)
- ↑ 6,0 6,1 Savage, Mark: A History of the United Kingdom in the Eurovision Song Contest eurovision.tv. 25.7.2022. EBU. Čujottum 1.12.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 7,0 7,1 Eurovision 2023: Hosts revealed for Liverpool EBU. 22.2.2023. Čujottum 26.2.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Santos, Pedro: Eurovision 2023: All about the Grand Final EBU. 13.5.2023. Čujottum 13.5.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Seipiharju, Sáárá: Maailm stuárráámuu muusikkišto Euroviisuid piäsá taan ive čuávvuđ meid sämikielân Yle Areenast Yle Säämi. 9.5.2022. Čujottum 14.5.2022.
- ↑ 10,0 10,1 Olthuis, Marja-Liisa: Heli Huovinen: Valmâštâlmeh euroviisui čielgiimân láá älgimin Anarâš aavis. 14.4.2023. Čujottum 14.4.2023.
- ↑ Länsman, Kaija: Čátte sámegillii maiddái lávvardaga Eurovišuvnnaid finálas – sámegielat vejolašvuohta lea dán jagi fállun vuosttas háve Yle Säämi. 12.5.2023. Čujottum 13.5.2023. (tavesämikielân)
- ↑ 12,0 12,1 Lassila, Juhani: Käärijä pääsi odotetusti Euroviisujen finaaliin Yle. 10.5.2023. Čujottum 13.5.2023. (suomâkielân)
- ↑ Countries Italy EBU. Čujottum 9.5.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Countries Lithuania EBU. Čujottum 9.5.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Moldova: Pasha Parfeny is back! – To Eurovision 2023 with "Soarele și Luna" EurovisionWorld. 4.3.2023. Čujottum 9.5.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 16,0 16,1 Countries Moldova EBU. Čujottum 9.5.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Countries Sweden EBU. Čujottum 9.5.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 🇺🇦🇬🇧 Eurovision 2023: BBC Reveals Details of the Live Shows Eurovoix. 19.4.2023. Čujottum 9.5.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 19,0 19,1 19,2 Santos, Pedro: Tonight: Semi-final 1 of the Eurovision Song Contest 2023 Eurovision World. 9.5.2023. Čujottum 9.5.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 20,0 20,1 20,2 Olthuis, Marja-Liisa: Käärijä lii Euroviisui finalist Anarâš aavis. 10.5.2023. Čujottum 10.5.2023.
- ↑ Blazewicz, Maciej: [UPDATE! Eurowizja 2023: Pierwsza próba generalna zakończona kontrowersją. Nowa forma podawania wyników w ogniu krytyki • Spojlery: Co zobaczymy we wtorek? Co nowego wiemy o występach i pocztówkach? • Eurowizyjne stacje radiowe na RMF ON!] Dziennik-Eurowizyjny.pl. 8.5.2023. Čujottum 9.5.2023. (puolakielân)
- ↑ Christou, Costa: LIVE: Eurovision 2023: Semi-Final One first dress rehearsal ESCXTRA.com. 8.5.2023. Čujottum 9.5.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Farren, Neil: Live From Liverpool: Eurovision 2023 Semi-Final One Jury Show Eurovoix. 8.5.2023. Čujottum 9.5.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Eurovision 2023 Spokespersons – Who will announce the points? Eurovisionworld. 13.5.2023. Čujottum 13.5.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Eurowizja 2023: kto przedstawi punktację? [LISTA] Eurowizja.org. 13.5.2023. OGAE Polska. Čujottum 13.5.2023. (puolakielân)