Ovdâsijđo

Tiervâpuáttim anarâškielâ Wikipedian!

Tot lii Wikipedia anarâškielâlâš versio, mii vuáđudui roovvâdmáánu 19. peeivi 2020. Anarâškielâlii Wikipediast láá 4 455 artikkâlid. Puoh siijđoh • Kuhes siijđoh • Uđđâ siijđoh Haldâšeijeeh • Aktiivliih kevtteeh Kielâravvuuh

Aanaar Čaittâleijeeh Čääci Eennâmtiätu

Elleeh Kemia Kieldah Kulttuur

Musikkáreh Palhâšumeh   Sämmiliih   Puoh kategoriah

Räähti uđđâ siijđo: Pyereh artikkâleh Kuovskâseh Kuovskâsij algâvuolgâ lii Piäiváást. Piäiváštiälkkumaksim ääigi korrâ piäivášpieggâ šadda varriidâttâm čalmain, protonijn já elektronijn, moh Eennâm áimukiärdán skuvgááttijnis keldih vuosâsajasávt happi­atomijd, typpimolekyylijd já vetyatomijd. Eennâm magneetkieddi prinsiplávt iästá toi peessâm áimukiärdán, mut magnetosfáárist liijká kávnojeh sajeh, main čalmaah peesih siisâ. Čalmai lihâdem­energia lii vala taan muddoost meendu vyeligâš päljis čolmijgijn uáinojeijee kuovskâsij šoddâmân. Magneet­kiedist čalmaah punjâgeh plasmatuálbusân, mast tohjoreh magnetosfáár vyeimiviijvij pirrâ pirrâspiiraal hámásii rađe mield. Siämmást toi lihâdemenergia lassaan, já nuuvt toh šaddeh ain aldeláá áimukeerdi, moos puáđidijnis toi energia lii lasanâm 100–1000-kiärdásâžžân. Sämmilij evakko Sämmilij evakko lii sämmilij sirdem máádás Laapi suáđi ääigi. Suomâ jotkâsuáti Sovjetlittoin nuuvâi čohčâmáánu aalgâst 1944. Tastmaŋa Suomâ algâttij suáđi Saksa suátivievâ vuástá. Saksaliih sirdâšuvvii kuuloold tavas já Tave-Taažân. Laapi eennâmkode puoh ässeeh evakuistojii suáđi vyelni meddâl. Tastko suátitoimâkuávlu maadârääji lâi Oulujoki-Oulujärvi-Sotkamo-linjáást, te tavemus torvolâš saje lâi Koskâ-Tavepoođâeennâm suulân 700 km Säämist máádás. Iänuduv sämmiliih evakuistojii Tave-Ruotân. Anarâškielâ Anarâškielâ lii sämikielâ, mii kielâlávt lohhoo nuorttâkielâi nannaamjuávkun. Ton aldemuš suhâkielâ lii nuorttâlâškielâ. Anarâškielâst láá suulân 450 sárnod. Anarâškielâ lii áinoo sämikielâ, mii sárnoo tuše Suomâst. Tom sárnuh ärbivuáválávt Aanaarjäävri pirrâsijn, já ei. täin soojijn: Njellim, Avveel, Menišjävri, Riemâšjuuhâ, Movshâš, Aanaar markkân, Kaamâs, Ákšujävri, Čovčjävri, Ijjävri, Čevetjävri já Päärtih. Tiettih-uv tun, ete... ...Eennâmpáálu áimukeerdist 78 % lii typpi já 21 % lii happi? ...Aanaarjäävrist láá 3 318 suollud já Päijännest láá 2 690 suollud? ...Braunwald lii sijdâ Sveeicist, kost muáttá koskâmiärálávt 9 m jyehi täälvi? ...Aila-duo vuoittijn ive 2014 Sámi Grand Prix -kišto lávlumuási lavluin Naharij kandâ? ...Michael Collins jaamij purâstaavdân cuáŋuimáánu 28. peeivi 2021? ...Aanaarjáávrán lii ive 1984 koččâm rakkeet? ...Flavia Pennetta lii vuáittám ohtsis 25 tennisturnaamid karrieeris ääigi? ...ores laahul láálá moonijd 18–27 peivid? ...Marie Curie lii vuáittám Nobel-palhâšume kuohtii? ...Helsigist láá 59 kaavpuguássid? ...Suomâst láá paijeel 100 000 sorvâd? ...Niillas Holmberg vuoitij Ive sämmilâš -palhâšume ive 2016?

Kalender: syeinimáánu Šoddâmeh 2. peeivi (1990) – Niillas Holmberg, sämmilâš tihtâčällee, musikkár, čaittâleijee já TV-jođetteijee 10. peeivi (1862) – Helene Schjerfbeck, suomâruátálâš máálájeijee (j. 1946) 12. peeivi (1997) – Malala Yousafzai, ive 2014 Nobel-ráávhupalhâšume finnim pakistanlâš ráávhuaktivist 16. peeivi (1947) – Linda Hogan, ovtâstumstaatâlâš tivtâsteijee, čällee já aktivist 18. peeivi (1918) – Nelson Mandela, ive 1993 Nobel-ráávhupalhâšume finnim Maadâ-Afrik president (j. 2013) 31. peeivi (1953) – Marry Ailonieida Somby, taažâsämmilâš kirječällee Jämimeh 4. peeivi (1934) – Marie Curie, ive 1903 Nobel-fyysiikpalhâšume já ive 1911 Nobel-kemiapalhâšume finnim puolalâš fysikkár já kemist (š. 1867) 5. peeivi (2015) – Yōichirō Nambu, ive 2008 Nobel-fyysiikpalhâšume finnim jaapaanlâš-ovtâstumstaatâlâš teoreetlâš fysikkár (š. 1921) 8. peeivi (1967) – Vivien Leigh, eŋlandlâš čaittâleijee (š. 1913) 22. peeivi (1931) – Elsa Laula Renberg, maadâsämmilâš puásuiolmooš, aktivist já politikkár (š. 1877) 29. peeivi (1900) – Umberto I, Italia nubbe kunâgâs (š. 1844) 31. peeivi (1944) – Antoine de Saint-Exupéry, ranskalâš kirječällee (š. 1900) Peeivi kove Luokah  Luándutiettuuh, matematiik já talhâstieđâ Anatomia • Biologia • Ekologia • Fysiologia • Fyysiik • Geodesia • Geologia • Jieŋâdâhtieđâ • Kemia • Matematiik • Meteorologia • Šoŋŋâdâhtieđâ • Taavdah • Täsnitieđâ  Ohtsâškoddetiettuuh, historjá já eennâmtiätu Aalmugtieđâ • Antropologia • Arkeologia • Eennâmtiätu • Ekonomia • Etologia • Filosofia • Historjá • Olmoošeennâmtiätu • Politiik • Psykologia • Semiotiik • Sosiologia  Ekonomia já tekniik Arkkitehtuur • Eennâmtuálu • Finnoduvah • Huksim • Internet • Jotolâh • Pargo • Pirâstekniik • Ruttâ • Šleđgâtekniik • Teknisâš fyysiik • Tiätutekniik  Taaiđâ Arkkitehtuur • Elleekoveh • Kirjálâšvuotâ • Kovetaaiđâ • Koveveerrâmtaaiđâ • Maalâkovetaaiđâ • Muusik • Taaiđâtyejeh • Tanssâ • Televisio  Ohtsâškodde Ekonomia • Haldâttâh • Huksim • Jotolâh • Juhleh • Kulttuur • Kuávluhaldâttâh • Ohtsâškoddetiettuuh • Ollâopâttâh • Ornijdumeh • Oskoldâh • Palhâšumeh • Pargo • Piirâs • Politiik • Riehtitieđâ • Soottâm • Škovlim • Tiervâsvuotâ • Torvolâšvuotâ • Viestâdem • Vuoigâdvuođâtieđâ‎ • Vádulâšvuotâ‎  Anarâšah Aanaar • Aanaarjävri • Anarâškielâ • Laapi eennâmkodde • Sämikulttuur • Sämmiliih

Uuraallij kielâi Wikipediah Paijeel 500 000 artikkâlid: Suomi (suomâkielâ) • Magyar (uŋgarkielâ) Paijeel 100 000 artikkâlid: Eesti (virokielâ) Paijeel 10 000 artikkâlid: Кырык Мары (värimarikielâ) • Олык Марий (nijttomarikielâ) Paijeel 5 000 artikkâlid: Davvisámegiella (orjâlâškielâ) • Эрзянь (ersäkielâ) • Vepsän (vepsákielâ) • Võro (võrokielâ) • Коми (komikielâ) • Удмурт (udmurtkielâ) Paijeel 3 000 artikkâlid: Anarâškielâ • Livvinkarjalan (kärjilkielâ) • Перем Коми (komipermjakkielâ) Paijeel 1 000 artikkâlid: Мокшань (mokšakielâ) Láláttuvâst: Varšinaiskarjalan (eidusâš kärjilkielâ) • Līvõ (liivikielâ) • Vađđa (vadjakielâ) • Ižoran (inkeroiskielâ) • Åarjelsaemien (maadâsämikielâ) • Bidumsámegiella (pittáámsämikielâ) • Ubmejesámiengiälla (umesämikielâ) • Juvlesábme (juulevsämikielâ) • Кӣллт Cāмь (kieldâsämikielâ) • Sääʹmǩiõll (nuorttâlâškielâ) • Kvääni (kveenikielâ) • Meänkieli (meänkielâ) • Маньси/Моаньсь (mansikielâ) • Хӑнты (hantikielâ) • Ненэця’ (Nencan) • Ня’’ (neeneeckielâ) • Чумыль ӄумыт/Шӧльӄумыт (selkupkielâ) • Онай базаан (eeneeckielâ)