2019

2019 (MMXIX) lâi normaalihe, mon älgim- já nuuhâmpeivin lâi gregoriaanlâš kalender mield majebargâ. Tot lâi 2010-lovo majemuš ihe.

Tábáhtusah

Notre-Dame pyellim

Amazon meccipuáluh satelliitkooveest

Uđđâivemáánu

• uđđâivemáánu 1. peeivi – Oovdiš Tampere ollâopâttâh já Tampere teknisâš ollâopâttâh ovtâstuvvii uđđâ Tampere ollâopâttâhhân.

Kuovâmáánu

• kuovâmáánu 5. peeivi – Heikki Kännö vuoitij Runeberg-palhâšume kirjestis Sömnö.

Cuáŋuimáánu

• cuáŋuimáánu 15. peeivi – Pariisist Notre-Dame katedraalist cokkânii stuorrâ pyellim. Kirho koskâmus tornâ já káttu koččii, mutâ sisuásist ij aaibâs puoh tuššâdum.

Kesimáánu

• kesimáánu 1. peeivi – Vuálá 18-ihásiih iä innig pyevti vihkâđ Suomâst ubâ spiekâstâhluuvijn.

Syeinimáánu

• syeinimáánu 1. peeivi – Euroop union saavâjođetteijeevuotâ sirdui Romaniast Suomân ive loopâ räi.

Porgemáánu

• porgemáánu 21. peeivi – Amazon meccipuáluh 2019: Brasilia aalmuglâš komovuotâtutkâminstituut almottij, ete Amazon arvevyevdist lijjii eenâb mecipuáluh ko kuássin, ive 2019 ääigi ohtsis paijeel 36 000. Puálui suovâ ulâttij meid São Paulo stuorrâkaavpugân.

Čohčâmáánu

• čohčâmáánu 20. peeivi – Miljovneh škovlâliih já uáppeeh uásálistii šoŋŋâdâhjaaskon 150 enâmist. New Yorkist märssejii niäljádâsmiljovn olmožid.

Juovlâmáánu

• juovlâmáánu 1. peeivi – Uđđâ koronavirus, SARS-CoV-2, leevvânškuođij Kiina Wuhanist já tovâttij maailmvijđosâš pandemia ive 2020 peln.
• juovlâmáánu 10. peeivi – Sanna Marin haldâttâh šoodâi tooimân.

Šoddâmeh

• vyesimáánu 6. peeivi – Archie Mountbatten-Windsor, Harry, Sussex herttua, já Megan, Sussex herttuatar, vuossâmuš pärni.

Jämimeh

• uđđâivemáánu 1. peeivi – Nils Utsi, taažâsämmilâš čaittâleijee (š. 1943)
• uđđâivemáánu 2. peeivi – Ramon Folch i Camarasa, katalonialâš kirječällee, čaaitâlmčällee já jurgâleijee (š. 1926)
• uđđâivemáánu 18. peeivi – Kozma Lara, albanialâš nuotâsteijee (š. 1930)
• uđđâivemáánu 23. peeivi – Oliver Mtukudzi, zimbabwelâš musijkkár, finnodâholmooš, filantropist, olmoošvuoigâdvuotâpiälušteijee (š. 1952)
• kuovâmáánu 4. peeivi – Matti Nykänen, syemmilâš luákkánjuškejeijee, kii vuoitij olympialijd nelji tove (š. 1963)
• kuovâmáánu 12. peeivi – Olli Lindholm, syemmilâš musijkkár (š. 1964)
• porgemáánu 5. peeivi – Toni Morrison, ive 1993 Nobel-kirjálâšvuođâpalhâšume finnim ovtâstumstaatâlâš kirječällee (š. 1931)
• porgemáánu 23. peeivi – Leo Gauriloff, nuorttâlâš lávloo, kitarist já nyettejeijee (š. 1956)