Martti Ahtisaari
.jpg)
Martti Oiva Kalevi Ahtisaari (kesimáánu 23. peeivi 1937, Viibur, Suomâ – roovvâdmáánu 16. peeivi 2023)[1][2] lâi syemmilâš diplomaat já Suomâ täsivääldi 10. president. Sun šoodâi presidentin njuhčâmáánu 1. peeivi 1994[3] já lâi virgeest ain ive 2000 räi.
Eellim
[mute | mute käldee]Ahtisaari šoodâi Viiburist ive 1937. Suu eeči Oiva Ahtisaari (1908–1976) lâi suátivievâ palvâlusâst.[1] Suu enni lâi Tyyne Ahtisaari (j.s. Karonen, 1903–1967).[1][4]
Ahtisaari jaamij roovvâdmáánu 16. peeivi 2023 tijme 6:40 Helsigist. Sun lâi 86-ihásâš. Sust paasij leskâ Eeva já kandâ Marko.[5]
Kielâtáiđu
[mute | mute käldee]Ahtisaari sáárnui suomâkielâ, ruotâkielâ, ranskakielâ, eŋgâlâskielâ já saksakielâ.
Karrieer
[mute | mute käldee]Martti Oiva Kalevi Ahtisaari tooimâi täsivääldi presidentin ivij 1994–2000. Sun lâi Suomâ lovváád president. Ovdil presidentpaijees sun tooimâi maaŋgâin merhâšittee tooimâin Suomâ olgoministeriöst já Ovtâstum aalmugkuudijn.[6]
Ahtisaari lâi vuossâmuš, kii väljejui Suomâ täsivääldi presidentin njuolgâ kyevtimuddosâš aalmugvaljâiguin.
Presidentpaijees maŋa Ahtisaari vuáđudij áárvustoonnum ráávhurähtimornijdume CMI – Martti Ahtisaari Peace Foundation já tooimâi almugijkoskâsijn ráávhurähtim- já sovâttâllâmpargoin.[6] Tubdâstussân kuhesáigásii pargostis ráávhu oovdân president Ahtisaarin mieđettui Nobel-ráávhupalhâšume ive 2008.[7]
Hävdidmeh
[mute | mute käldee]- Válduartikkâl: Martti Ahtisaari staatâliih hävdidmeh
President Martti Ahtisaari hävdidmeh uárnejuvvojii Helsigist Maarti peeivi ađai skammâmáánu 10. peeivi.[8] President Ahtisaari sivnedemtilálâšvuotâ tollui Helsig tuámukirhoost tijme 13.[9][10]
President Ahtisaari hävdidui Hietaniemi hävdienâmân sajan, kost láá meid ovdebái presidentij, Urho Kekkosii, Mauno Koivisto já Risto Ryti, häävdih. Hävdidempeivi lâi almolâš lippupeivi ubâ enâmist. Yleisradio vuolgâttij hävdidmijd njuolgâ vuolgâttâssân Yle TV1:st já Yle Areenast já meid Radio Suomist.[9][10]
Staatârääđi meridij almosčuákkimstis koskoho 18.10. staatâlij hävdidmij orniimist. Staatârääđi jesâneh tollii vistig joskis puudâ vuossaargâ 16.10. jáámmám president mušton.[9][10]
Staatârääđi asâttij toimâkode Martti Ahtisaari hävdidmij vuáváámân já valmâštâlmân. Toimâkode saavâjođetteijen tooimâi staatâčällee Risto Artjoki. Ahtisaari omâhái ovdâsteijen tooimâi president Ahtisaari kandâ Marko Ahtisaari.[9][10]
Käldeeh
[mute | mute käldee]- ↑ a â b Martti Ahtisaaren CV Täsivääldi president kanslia. Čujottum 30.11.2020 (suomâkielân)
- ↑ Kalliokoski, Matti: Uudistaja Helsingin Sanomat. 16.10.2023. Čujottum 16.10.2023. (suomâkielân)
- ↑ Martti Ahtisaari astuu virkaansa Yle Ellee arkkâdâh. Čujottum 30.11.2020 (suomâkielân)
- ↑ Vesikansa, Jyrki Kuka avaisi Lähi-idän solmun? Iltalehti: Viikonvaihde 27.6./28.6.2009 s. 13 (suomâkielân)
- ↑ Porre, Matti: Presidentti Martti Ahtisaari 1937–2023 Presidentti. 16.10.2023. Čujottum 18.10.2023. (suomâkielân)
- ↑ a â Olthuis, Marja-Liisa: President Martti Ahtisaari lii jáámmám (1937–2023) anarasaavis.fi. 17.10.2023. Čujottum 18.10.2023.
- ↑ The Nobel Peace Prize 2008 NobelPrize.org. Čujottum 18.10.2023. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Olhtuis, Marjá-Liisa: President Martti Ahtisaari lii hävdidum moonnâm vástuppeeivi anarasaavis.fi. 13.11.2023. Čujottum 13.11.2023.
- ↑ a â b c Presidentti Martti Ahtisaaren valtiolliset hautajaiset järjestetään Helsingissä Martin päivänä 10.11. Valtioneuvosto. 18.10.2023. Čujottum 19.10.2023. (suomâkielân)
- ↑ a â b c Olthuis, Marja-Liisa: President Martti Ahtisaari hävdiduvvoo skammâmáánu 10. peeivi 2023 anarasaavis.fi. 19.10.2023. Čujottum 19.10.2023.