Pehr Evind Svinhufvud
Pehr Evind Svinhufvud (15. juovlâmáánu 1861 Sääksmäki, Suomâ stuorrâfurstâkodde – 29. kuovâmáánu 1944 Luumäki, Suomâ) lâi syemmilâš politikkár. Sun tooimâi Suomâ täsivääldi 3. presidentin iivij 1931–1937.
Tuávááš
[mute | mute käldee]Pehr Evind Svinhufvud šoodâi juovlâmáánu 15. peeivi 1861 Sääksmäkist. Suu eeči lâi merâkapteen Pehr Gustaf Svinhufvud já enni Olga von Becker. Eeči jaamij, ko Svinhufvud lâi tuše kyevtihásâš, já sun aasâi arâpärnivuođâst äijihis Pehr Gustaf Svinhufvud kulen. Äijih jäämmim maŋa Svinhufvud varrij Helsigân ennijnis.[1] Sun luuvâi Suomâ, Ruošâ já Skandinavia historjá Helsig ollâopâttuvâst, valmâštui maisterin ive 1882 já ton maŋa vala vuoigâdvuođâtiettuu kandidaatin. Uápui maŋa sun poorgâi äššivyeijen já tuámárin Tuurku hovivuoigâdvuođâst.[2] Svinhufvud naajâi Ellen Timgrenáin, já sunnui šoddii kuttâ párnáá, nelji alge já nieidâkyevtis.[1]
Pooliitlâš karrieer
[mute | mute käldee]Svinhufvud uásálistij staatâpeivijd vuossâmuu keerdi ive 1894 aatellâšsiäđu ovdâsteijen. Ive 1907 sun väljejui ovdâskode sahâalmajin. Svinhufvud piäluštij Suomâ jiešmeridemvuoigâdvuođâ já kaartâi tondiet vädisvuođáid Ruoššáin. Ive 1914 sun karbui Siberian. Sun maacâi Suomân ive 1917 Ruošâ vääldikomettem maŋa já nomâttui seenaat sahâalmajin siämmáá ive skammâmáánust. Juovlâmáánu 4. peeivi 1917 seenaat adelij ovdâskoodán julgáštâs Suomâ jiečânâsvuođâst. Ovdâskodde tuhhiittij julgáštâs juovlâmáánu 6. peeivi 1917 já Ruoššâ tubdâstij Suomâ jiečânâsvuođâ virgálávt uđđâivemáánu 4. peeivi 1918.[1]
Suomâ siskáldâssuáđi aalgâst Svinhufvud patârij Vaasan, mast seenaat tooimâi suáđi ääigi. Suáđi maŋa Svinhufvud nomâttui jiečânâs Suomâ staatâhovdân vyesimáánu 27. peeivi 1918 já sun iäránij taan tooimâst siämmáá ive juovlâmáánust. 1920-lovvoost Svinhufvud kiäsádâđâi politiikist, mut ive 1930 president Lauri Kristian Relander nomâttij suu uáiviministerin. Ive 1931 vaaljâin Svinhufvud väljejui Suomâ täsivääldi presidentin. Sun lâi presidentiävtukkâssân meid ive 1937, mut Kyösti Kallio vuoitij vaaljâid. Svinhufvud jaamij 82-ihásâžžân kuovâmáánu 29. peeivi 1944.[1]
Käldeeh
[mute | mute käldee]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Suomen presidentit Čujottum 11.5.2021 (suomâkielân)
- ↑ Kansallisbiografia Čujottum 11.5.2021 (suomâkielân)