Angola
| Angola täsiväldi República de Angola (portugalkielân) |
|
|---|---|
 lippu |
 vaakun |
 |
|
| Staatâhäämi | täsiväldi |
| President Väripresident |
João Lourenço Bornito de Sousa |
| Uáivikaavpug | Luanda |
| Eres kaavpugeh |
Huambo Lubango Benguela |
| Vijđodâh | 1 246 700 km² |
| Virgáliih kielah | portugalkielâ |
| Vaaluut | kwanza (AOA) |
| Äigi | UTC+1 |
| Jiečânâsvuotâ | |
| – Portugalist | 11.11.1975 |
| Uánádâs | AO |
| Sundenummeer | +244 |
| Aalmuglâšlaavlâ | Angola Avante |
| Oovdiš staatâ(h) |
Angola aalmugtäsiväldi (1975–1992) |
Angola, virgálávt Angola täsiväldi (portugalkielân República de Angola) lii staatâ Afrikist. Ton uáivikaavpug lii Luanda. Angola virgálâš kielâ lii portugalkielâ, mutâ ton lasseen sárnuh ovdâmerkkân kongokielâ, kimbundukielâ já umbundukielâ.[1] Angolast ääsih paijeel 32 miljovn olmožid[2], kiäin stuárráámus uási láá ristâliih: jo-uv katoliliih (41%) teikkâ protestantliih (38%).[3] Angola ránnjástaatah láá tavveen Kongo täsiväldi já Kongo demokraatlâš täsiväldi, nuorttân Sambia já mäddin Namibia.
Historjá[mute | mute käldee]
Stuárráámuu uásist angolalijn láá madduuh eennâmtuálu kulttuurijn, moh asâiduttii Angolan suulân 1000-500 oKr. Oskoh, ete taah ulmuuh sarnuu tovláá versio kielâin, maid Angolast tääl sárnuh.[4] 800-lovo rääjist Angola taveuásih kullii stuorrâ kunâgâskuddijd.
Ko portugalliih 1400-lovo aalgâst pottii, te sij algii tállân ráđádâllâđ eres hiäimuigijn. Čuávuvái muáddi čyeđe ive ääigi Angolast vuobdui paijeel 4 miljovn uárjid Tave-Amerikân. Portugal haldâšij Angola rähtimáin kävppisopâmušâid eres hiäimuigijn, mutâ ubbân sij finnii Angola vääldi vuálá esken 1900-lovo aalgâst. Ive 1951 tot labdasui Portugal eennâmkoodán. Kuittâg 1960-lovvoost maaŋgah stuimejuávhuh tuáruškuottii jiečânâsvuođâ peeleest, já skammâmáánu 11. peeivi 1975 Angola finnij jiečânâsvuođâs.[5]
Fáádást eres soojijn[mute | mute käldee]
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Angola.
Käldeeh[mute | mute käldee]
- ↑ Angola country profile BBC News (eŋgâlâskielân)
- ↑ Angola Population 2020 World Population Review (eŋgâlâskielân)
- ↑ Angola aventura.fi (suomâkielân)
- ↑ Angola Britannica (eŋgâlâskielân)
- ↑ Angola Globalis (suomâkielân)
| Afrik staatah | |
|---|---|
|
Algeria • Angola • Benin • Botswana • Burkina Faso • Burundi • Djibouti • Egypt • Elefanttähtiriddo • Eritrea • Eswatini • Etiopia • Gabon • Gambia • Ghana • Guinea • Guinea-Bissau • Kamerun • Kap Verde • Kenia • Komoreh • Kongo demokraatlâš täsiväldi • Kongo täsiväldi • Koskâ-Afrik täsiväldi • Lesotho • Liberia • Libya • Maadâ-Afrik • Maadâ-Sudan • Madagaskar • Malawi • Mali • Marokko • Mauritania • Mauritius • Mosambik • Namibia • Niger • Nigeria • Peeivitäsideijee Guinea • Ruanda • Sambia • Senegal • Seychelleh • Sierra Leone • Somalia • Sudan • São Tomé já Príncipe • Tansania • Togo • Tšad • Tunisia • Uganda • Zimbabwe |