Sonja (Taažâ roonnig)

Wikipedia:st
Roonnig Sonja ive 2012
Taažâ kunâgâspeerâ já Ruotâ kunâgâs Skaugumist ive 1974.
Kooveest čižetpeln: Sonja, Ruotâ kunâgâs Carl Gustav, prinses Märtha Louise, kunâgâs Olav V, ruuvnâprinssâ Harald, prinssâ Haakon Magnus já prinses Astrid fru Ferner

Sonja (š. syeinimáánu 4. peeivi 1937, Oslo, Taažâ; noomáin Sonja Haraldsen) lii Taažâ tááláš roonnig. Sun lii Karl August Haraldsen (1889–1959) já Dagny Haraldsen (1898–1994; j.s. Ulrichsen) nuorâmus páárnáš.

Sust šoodâi Taažâ ruuvnâprinses, ko porgemáánu 29. peeivi 1968 sun já Taažâ prinssâ Harald naajáin.[1] Ko uđđâivemáánu 17. peeivi 1991 kunâgâs Olav V jaamij já prinssâ Haraldist šoodâi jiečânâs Taažâ kunâgâs, te Sonjast šoodâi Taažâ roonnig.

Pärni- já nuorâvuotâ[mute | mute käldee]

Roonnig Sonja enni Dagny Haraldsen ive 1968

Sonja Haraldsen šoodâi syeinimáánu 4. peeivi 1937 Oslost, Taažâst. Sun lii taažâ kävppalmai Karl August Haraldsen (1889–1959) já Dagny Haraldsen (1898–1994; j.s. Ulrichsen) nubbe nieidâ já nuorâmus páárnáš. Suu viiljah já uábbi lijjii Haakon Haraldsen (1921–2016),[2] Gry Henriksen (1924–1970; j.s. Haraldsen) já Karl Herman Haraldsen (1929–1936). Karl jaamij purjâskärbispäärtist juo ovdil ko Sonja šoodâi.[3]

Haraldseneh assii čujottâsâst Tuengen allé 1B (tááláš Charlotte Andersens vei 1A) Vinderenist Oslost.[3][4] Tobbeen Sonja rávásmij.[5]

Škovlim[mute | mute käldee]

Nube maailmsuáđi ääigi Sonja jođeškuođij priivaat škoovlâ, te Slemdal škoovlâ já majemužžân kuulmâihásii Ris reaalškoovlâ, mast sun valmâštui ive 1954.[6][7] Reaalškoovlâ maŋa Sonja máttááttâlâi vuálpui já pihtâsij kuárrum Oslo áámmátškoovlâst.[8]

Valmâštum maŋa sun varrij Lausannen, Sveeicin já jođeškuođij Nuorâ nieidâi áámmátškoovlâ (ranskakielân l'École Professionelle des jeunes Filles). Tobbeen sun luuvâi ohtsâškoddemáátu, reekkigtuálu, ranskakielâ já muotisárgus.[5][9]

Ive 1961 sun čođâlditij examen artium Bjørknes priivaatškoovlâ peht privatistin ađai sierânâs uáppen.[8] Tast maŋa sun luuvâi eŋgâlâskielâ já kirjálâšvuotâ Cambridgest, Ovtâstum kunâgâskoddeest oovtâ ive ääigi.[9] Te sun maacâi Taažân já luvâškuođij ranskakielâ, eŋgâlâskielâ já taaiđâhistorjá Oslo ollâopâttuvvâst. Tobbeen sun valmâštui kandidaatin (cand. mag.) ive 1971.[8]

Kihlájááh já heejah[mute | mute käldee]

Ruuvnâprinssâ Harald já Sonja ive 1968
Ruuvnâprinssâ Harald já Sonja heejah porgemáánu 29. peeivi 1968 Oslo tuámukirhoost
Roonnig Sonja Ruotâ ruuvnâprinssâ Carl já Sofia heejâin ive 2015

Kesimáánust 1958 Sonja Haraldsen já ruuvnâprinssâ Harald teiváin vuossâmuu keerdi juuhlijn.[8][10] Ive 1959 Harald povdij Sonja kaadeetškoovlâ tanssáid. Tobbeen sunnust váldojii koveh oovtâst vuossâmuu keerdi.

Harald já Sonja tooláin koskâvuođâs syeligâsâst oovce ihheed, tastko Sonja ij lamaš aatellâš ige kunâgâslâš.[3] Ruuvnâprinssâ Harald toovâi čielgâsin, ete sun ij kuássin naajâ, jis sun ij uážu naaijâđ Sonjain.[3] Tastko Harald lâi áinoo ruuvnâárbálâš, suu najâhánnáávuotâ ličij tovâttâm ennuv čuolmâid.

Kunâgâs Olav V koijâdij ravvuid uáiviministerist já haldâttâsâst tast, mii ličij pyeremus vyehi toimâđ.[5][9] Taažâ tallaa vuáđulaavâst ij lamaš mihheen aagâid, mondiet ruuvnâprinssâ ij uážuččii naaijâđ nisonáin, kote ij lamaš kunâgâslâš ige aatellâš.[8] Njuhčâmáánust 1968 kunâgâs Olav V adelij ruuvnâpriinsân love naaijâđ Sonjain, já te suoi kihloin njuhčâmáánu 19. peeivi 1968.[5]

Kihlom piejâi joton savâstâllâm monarkia puátteevuođâst Taažâst.[3][11] Savâstâllâm kuittâg nuuvâi heejâi maŋa.

Porgemáánu 29. peeivi 1968 Oslo pispe Fridtjov Birkeli viihkâi Sonja já Taažâ prinssâ Harald Oslo tuámukirhoost.[9][12] Siämmást Sonjan mieđettui Pase Olav riitaarkode stuorrâristâ.

Ruuvnâprinsesin[mute | mute käldee]

Tállán heejâi maŋa ruuvnâprinses Sonja algâttij kunâgâslijd porgâmušâid já ovdâstitškuođij monarkia sehe Taažâst já olgoenâmijn. Ive 1972 sun uásálistij H.R.H. prinses Märtha Louise ruttâráájun (tárukielân H.R.H. Prinsesse Märtha Louises Fond), mii vuáđudui Sonja já Harald vuosâpäärni kunnen. Sun lii iäljárávt čuággim ennuv ruuđâid aalmugijkoskâsij patâreijei iššeedmân já 1970-lovvoost sun eelij vietnamlij kärbispatâreijei kuvlân Malesiast.[13] Ive 1982 sun finnij Nansen patâreijeipalhâšume pargostis patâreijei pyerrin.[14][15]

Iivij 1987–1990 Sonja tooimâi Taažâ Ruopsis riistâ värisaavâjođetteijen. Tobbeen sun lâi ovdâsvástádâssáin ornijdume almugijkoskâsâš tooimâin.

Roonnigin[mute | mute käldee]

Ko kunâgâs Olav V jaamij uđđâivemáánu 17. peeivi 1991, te prinssâ Haraldist šoodâi jiečânâs Taažâ kunâgâs. Siämmást Sonjast šoodâi Taažâ roonnig, vuossâmuš roonnig Maud maŋa, kii lâi jáámmám jo 52 ihheed tolebáá. Sun lii meid vuossâmuš Taažâst šoddâm roonnig Margrete Skulesdatter maŋa, kii lâi roonnig 1200-lovvoost.

Sonja lâi Harald fáárust, ko taat vuárnui kunâgâslii vuárnásis Stuorrâtiggeest uđđâivemáánu 21. peeivi 1991. Taat lâi vuossâmuš kerdi 69 ihán, ko roonnig lâi Stuorrâtiggesalist. Maŋeláá sun lii lamaš Stuorrâtiggesalist meid talle ko kunâgâs Harald lii toollâm nk. väldičokkámsajesaarnijd juhlálijn lekkâmtilálâšvuođâin. Kunâgâspaarâ táttum mield suoi sivneduid Nidaros tuámukirhoost Ruándimist kesimáánu 23. peeivi 1991.

Peerâ[mute | mute käldee]

Haraldist já Sonjast láá kyehti päärni: Märtha Louise já Haakon. Prinses Märtha Louise šoodâi čohčâmáánu 22. peeivi 1971 já ruuvnâprinssâ Haakon syeinimáánu 20. peeivi 1973.[16][17][18]

Käldeeh[mute | mute käldee]

  1. ↑ Majestehta Dronnet Taažâ kunâgâsviäsu. Čujottum 19.11.2022. (tavesämikielân)
  2. ↑ Dronning Sonjas bror er død. Dagbladet. 13.10.2016. Čujottum 1.4.2023.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Dimmen, Sofie Dege: Dronning Sonja: Min døde bror ble aldri funnet NRK. 29.8.2018. Čujottum 16.12.2022. (kirjetárukielân)
  4. ↑ Helljesen, Vilde: Her ble forholdet mellom Harald og Sonja berget NRK. 27.8.2018. Čujottum 16.12.2022. (kirjetárukielân)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Majestehta Dronnet Taažâ kunâgâsviäsu. Čujottum 19.11.2022. (tavesämikielân)
  6. ↑ Vår vordende kronprinsesse og dronning: Allsidig ung dame. Rogalands Avis, 20.3.1968, 70. ihekerdi, nr 68, s. 1. Artikkâl nettiversio Čujottum 21.11.2022. (tárukielân)
  7. ↑ Dronning Sonja - Det norske kongehusets barnesider www.kongehusetsbarnesider.no. Čujottum 20.11.2022. (tárukielân)
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Bratberg, Terje: Sonja (dronning). Store norske leksikon, 3.11.2022. Artikkâl nettiversio Čujottum 19.11.2022. (tárukielân)
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Norges fremtidige dronning er en kunnskapsrik, vakker, sporty pike. Gjengangeren, 20.3.1968, 118. ihekerdi, nr 68, s. 3. Artikkâl nettiversio Čujottum 16.12.2022. (tárukielân)
  10. ↑ Det første møte fant sted på folkeskolen: kjærligheten slo ut i 1958. Rogalands Avis, 20.3.1968, 70. ihekerdi, nr 68, s. 8. Artikkâl nettiversio Čujottum 21.11.2022. (tárukielân)
  11. ↑ Møte onsdag den 3. april kl. 12. Stuorrâtigge. 3.4.1968. Čujottum 16.12.2022. (tárukielân)
  12. ↑ Majestehta Dronnet Taažâ kunâgâsviäsu. Čujottum 19.11.2022. (tavesämikielân)
  13. ↑ Hennes Majestet Dronningen - Biografi Kongehuset. Čujottum 2.3.2015. (kirjetárukielân)
  14. ↑ Majestehta Dronnet Taažâ kunâgâsviäsu. Čujottum 19.11.2022. (tavesämikielân)
  15. ↑ Los ganadores del Premio Nansen para los Refugiados (1954 - 2012) (PDF) Ovtâstum aalmugij patâreijeiornijdume. Čujottum 16.12.2022. (espanjakielân)
  16. ↑ Majestehta Dronnet Taažâ kunâgâsviäsu. Čujottum 19.11.2022. (tavesämikielân)
  17. ↑ Prinseassa Märtha Louise Taažâ kunâgâsviäsu. Čujottum 15.12.2022. (tavesämikielân)
  18. ↑ Gonagaslaš Allavuohta Ruvdnaprinsa Taažâ kunâgâsviäsu. Čujottum 15.12.2022. (tavesämikielân)


Jurgâlus
Jurgâlus
Taat artikkâl teikkâ uási tast lii jurgâlum teikkâ toos láá uccum tiäđuh ereskielâlâš Wikipedia artikkâlist.
Algâalgâlâš artikkâl: no:Sonja av Norge
Viežžum saajeest "https://smn.wikipedia.org/w/index.php?title=Sonja_(Taažâ_roonnig)&oldid=98489"