Saksakielâ

Saksakielâ (Deutsch teikâ die deutsche Sprache) lii viestârgermaanlâš kielâ, mon sárnuh suulân 100 miljovn olmožid pirrâ maailm.

Saksakielâ sajattâh[mute | mute käldee]

Saksakielâ lii virgálâš kielâ ubâ Saksaast, Nuorttâriijkâst já Liechtensteinist. Tot lii meid ohtâ virgálâš kielâin Belgiast, Luxemburgist, Sveeicist já Bolzano provinsist Italiast. Tai lasseen saksakielâ lâi Namibia virgálâš kielâ iivij 1884–1919 já iivij 1984–1990.

Puustav ẞ kiävttoo Saksaast já Nuorttâriijkâst, mut tot ij kevttuu Sveeicist. Ton saajeest sveicciliih kevttih "ss" ađai kyehti "s".

Uánihis vokaleh

Diftoŋeh já kuhes vokaleh

Konsonanteh

b /b/, [p] sääni loopâst
c /t͡s/, /k/
ch [x] a, o teikâ u maŋa, mudoi [ç]
chs /ks/, /xs/ tai /çs/ morfeemrääjist
ck /k/
d /d/, [t] sääni loopâst
dt /t/
dsch /d͡ʒ/
f /f/
g /ɡ/, [ç] ig-loppâsiijn saanijn, mudoi [k] sääni loopâst
h /h/
j /j/
k /k/
l /l/
m /m/
n /n/
ng /ŋ/, /nɡ/ kuálussaanijn
p /p/
pf /p͡f/
ph /f/
qu /kv/
r /ʀ/, /ʁ/ tai /r/
s [z] sääni aalgâst já vokalij kooskâst, [ʃ] ovdil p teikâ t staavvâl aalgâst, mudoi [s]
sch /ʃ/, [sç] ko s-loppâsijn saanijn lii kiäjus -chen
ß (ss) /s/
t /t/
th /t/
ti /t͡sɪ̯/ kiäččusijn tion, tiär, tial, tiell, mudoi /tɪ/
ts /t͡s/
tsch /t͡ʃ/
tz /t͡s/, uánihis vookaal maŋa
tzsch /t͡ʃ/
v /f/, /v/ lovnâsaanijn (ij sääni loopâst)
w /v/
x /ks/
z /t͡s/
zsch /t͡ʃ/