Muumistáálu
Muumistáálu (nuorttâlâškielân Muumstääll, orjâlâškielân Mumenstállu, suomâkielân Muumipeikko, ruotâkielân Mumintrollet) lii Muumi-mainâsij uáivihuáđđoo já vuossâmuš muumihuáđđoo, mon Tove Jansson raahtij. Nuorâ Muumistáálu áásá Muumitáálust oovtâst vaanhimijdiskuin Muumieijijn já Muumiennijn. Sun lii sunnuu áinoo alge.
58345 Moomintroll-asteroid lii nomâttum suu mield.[1]
Muumistáálu šoddâm[mute | mute käldee]
Muumistáálu huáđđoo ovdánij kuuloold 1930-lovvoost. Huáđđoo nommâ lâi vistig ruotâkielân snorken, mii lii siämmáš nommâ ko Nisoost lii tääl.
Vuossâmuu keerdi Muumistáálu lâi uáivihuáđđon ive 1945 Småtrollen och den stora översvämningen -kirjeest (suomâkielân Muumit já suuri tuhotulva).
Muumistáálu häämi já luándu[mute | mute käldee]
Muumistáálu lii vielgâd já kossuv. Suu stuorrâ, jurbâ njune, tieppiseibi já stuorrâ čalmeh sulâstiteh virdehiäppuš. Muumistáálu já seibitäsni -elleekooveest Muumistáálu šoddâmpeivi lii porgemáánu 7. peeivi. Sun lijkkoo fiäránáid, mut ana älkkeevuođâ já vuovâsvuođâ ennuv áárvust já ain máccá maassâd. Muumistáálu kiävttá pihtâsijd tuše vuojâdijnis.
Muumistáálu skipáreh[mute | mute käldee]
Muumistáálu pyeremus ustev lii Noskemudágâš, kii áásá telttaast, mon sun ceeggât ain kiđđuv siämmáá sajan šalde paaldân. Muumistáálu eres skipáreh lává Nipso já Uccâ Myy. Ton lasseen sun lii Nisonieidâ sierâdemskippáár já ustev.
Muumistáálu Muumileevi mainâseh -rááiđust[mute | mute käldee]
Iivij 1990–1992 TV-rááiđust Muumistáálu lii uáivihuáđđoo. Suoi Uccâ Myyin lává áinoo huáđđooh, kiäh lává TV-rááiđu puoh oosijn.
Muumistáálu sämikielân[mute | mute käldee]
TV-rááiđust[mute | mute käldee]
Sämitige alguu vuáđuld Yle já Gutsy Animations -pyevtittemfinnodâh rähtiškuottii uđđâ Muumileehi-rááiđu nuorttâlâškielân, orjâlâškielân já anarâškielân.[2] Rááiđu láá jurgâlâm nuorttâlâškielân Tiina Sanila-Aikio, orjâlâškielân Inger-Mari Aikio já anarâškielân Neeta Jääskö.[3][4] Jurgâlusâi vuáđuld Muumistáálu-rooli jienâčaittâleh nuorttâlâškielân Teemu Titola[5], orjâlâškielân Áilu Valle[6] já anarâškielân Mikkâl Morottaja.[4][7][8]
Kiirjijn[mute | mute käldee]
Muumistáálu fiäránijn puáhtá luuhâđ anarâškielân Uccpárnáá Vuoli Ilmar jurgâlem kirjeest Tijdâtälvi.[9] Siämmáá kirje puáhtá luuhâđ meid nuorttâlâškielân noomáin Moodrai täʹlvv já orjâlâškielân noomáin Diidadálvi. Tai lasseen láá almostum kyehti kirje orjâlâškielân: Ritva Torikka jurgâlem Áhčči ja mearra (ruotâkielân Pappan och havet) ive 1990 já Kerttu Vuolab jurgâlem Moson de geavvá? Girji Mymmela, Mumenstálu ja unna My birra (ruotâkielân Hur gick det sen?) ive 2000.
Ive 2016 Tijdâtälvi almostui orjâlâškielâg jienâkirjen; tom luuvâi páádán Raili Pirinen.[10][11]
Elleekuuvijn[mute | mute käldee]
Taan räi sämikielân láá kyehti Muumih-elleekove, kuohtuuh orjâlâškielân. Ive 1992 almostui Mumenstállu ja seaibenásti (anarâškielân Muumistáálu já seibitäsni), mast lii orjâlâškielâg tekstim. Ive 2017 almostui Mumi imaš muohtamáilmmis (anarâškielân Muumi imâšlii muotâmaailmist). Taat elleekove vuáđuduvá Tijdâtälvi-kiirján. Ive 2017 elleekooveest jienâčaittâl Áslat Holmberg.[12]
Käldeeh[mute | mute käldee]
- ↑ 58345 Moomintroll (1995 CZ1). Jet Propulson Laboratory. 24.6.2011. Čujottum 21.12.2020 (eŋgâlâskielân)
- ↑ Muumileehi-ráiđu ráhtoo sämikielân Sämitige alguu vuáđuld. Sämitigge. 15.3.2019. Čujottum 21.12.2020
- ↑ Paltto, Anni-Saara. Pudding vai bajálaš? – Mumenvággi-ráidu jorgaluvvo eaŋgalsgielas golmma sámegillii. Yle Säämi. 11.2.2020. Čujottum 21.12.2020 (orjâlâškielân)
- ↑ 4,0 4,1 Seipiharju, Sáárá. Forgâ muumih sárnuh anarâškielâ – roolijn eereeb iärrás anarâš parâkodde. Yle Säämi. 17.6.2020. Čujottum 21.12.2020
- ↑ Paltto, Anni-Saara. Muum mainste nuõrttsääʹmǩiõl še – puuʹtʼtemõhttõʹsse pueʹđi õõltõssân, mõõn jiânnai tobddi lie õhttnam koumm sääʹmǩiõl duʹbbjemprojektta Yle Säämi. 23.10.2020. Čujottum 21.12.2020 (nuorttâlâškielân)
- ↑ Rinta-Tassi, Minna. Fargga Mumenvákkis sámástišgohtet – Ráppár Ailu Valle lea Mumenstállu. Yle Säämi. 30.3.2019. Čujottum 21.12.2020 (orjâlâškielân)
- ↑ Seipiharju, Sáárá. Nipso jienâčaittâleijee perruinis vuárdá, et anarâškielâlâš muumih älgih vuossaargâ – keejâ smakkâpittáá. Yle Säämi. 4.9.2020. Čujottum 21.12.2020
- ↑ Inarinsaamenkielinen Muumilaakso Muumileehi alkaa tänään Ylen kanavilla. Gutsy Animations. 7.9.2020. Čujottum 20.12.2020 (suomâkielân)
- ↑ Anarâš čaabâkirjálâšvuotâ: Párnái já nuorâi kirjálâšvuotâ 4.2.2020. Nettisaje - Wiki anarâškielâst já kulttuurist. Čujottum 6.12.2020
- ↑ Diidadálvi Celianet. Čujottum 6.12.2020 (suomâkielân)
- ↑ Paunonen, Eeva. Saamenkielisiä uutuuksia Celiassa. Celianet. 6.2.2017. Čujottum 21.12.2020 (suomâkielân)
- ↑ Torikka, Xia. "Sámegielat mánáid filmmaid galggašii vuoruhit" – Juovlamánus almmustuvvá Mumi-filbma. Yle Säämi. 23.10.2017. Čujottum 21.12.2020 (orjâlâškielân)
