Ive 2024 Suomâ presidentvaaljah

Wikipedia:st
Sajosist lâi máhđulâš eelliđ jienâstmist Suomâ presidentvaaljâin Anarist.

Ive 2024 Suomâ presidentvaaljah láá presidentvaaljah, moh uárnejuvvojii Suomâst uđđâive- já kuovâmáánust 2024. Njuolgâ vaaljâin väljejui Suomâ 13. president kuuđâ ive pajan ađai iivij 2024–2030. Tallaš president Sauli Niinistö ij lamaš iävtukkâssân vaaljâin, tastko sun lâi jo toimâm kyehti paje maŋaluvâi Suomâ presidentin.

Ko ij kihheen iävtukkâsâin finnim paijeel pele adelum jienâin, te vaaljâin uárnejui meid nubbe rieggee kuovâmáánu 11. peeivi 2024. Taam jienâstemrieggee vuoitij Stubb, kii finnij 51,6 % jienâin.[1] Sun algâttij Suomâ täsivääldi 13. presidentin njuhčâmáánu 1. peeivi 2024.[2]

Jienâvuoigâdvuotâ[mute | mute käldee]

Jienâvuoigâdvuotâ lii puoh Suomâ aalmugjesânijn, kiäh láá tiävdám 18 ihheed majemustáá uđđâivemáánu 28. peeivi 2024.[3][4] Aassâmsaje ij vaaigut jienâvuoigâdvuotân.[4]

Iävtukkâsah[mute | mute käldee]

Vaaljâi jienâstemrieggeeh[mute | mute käldee]

Vuossâmuš jienâstemrieggee[mute | mute käldee]

Vaaljâi vuossâmuš jienâstemrieggee munejienâstem uárnejui Suomâst uđđâivemáánu 17.–23. peeivij 2024 já olgoenâmijn uđđâivemáánu 17.–20. peeivij 2024. Munejienâstmist adeluvvojii 1 945 236 jiennâd.[5][6] Alexander Stubb finnij 550 136 jiennâd ađai 28,3 % puoh jienâin, já Pekka Haavisto 501 263 jiennâd ađai 25,8 % puoh jienâin.[5][6]

Munejienâstem maŋa lâi vala eidusâš vaaljâpeivi, mii uárnejui uđđâivemáánu 28. peeivi 2024.[7][8] Vaaljâpeeivi Stubb finnij ucceeb jienâid (331 977 jiennâd ađai 25,6 % puoh jienâin) ko Haavisto, kii finnij talle 335 094 jiennâd ađai 25,8 % puoh jienâin.

Munejienâstmist já vaaljâpeeivi Stubb finnij ohtsis 882 113 jiennâd ađai 27,2 % puoh adelum jienâin, já Haavisto 836 357 jiennâd ađai 25,8 % puoh adelum jienâin.[9] Kuálmádin poođij Jussi Halla-aho (19,0 %), já niäljádin Olli Rehn (15,3 %). Jieškote-uv čuávuváin viiđâ iävtukkâsâst finnij vuálá 5,0 % jienâin: Li Andersson (4,9 %), Jutta Urpilainen (4,3 %), Mika Aaltola (1,5 %), Sari Essayah (1,5 %) já Harry Harkimo (0,5 %). Taat meerhâš, ete enâmustáá jienâid finnim iävtukkâskyevtis Stubb já Haavisto lává iävtukkâssân nube rieggest.

Vuossâmuu jienâstemrieggee puátuseh[6]
Iävtukkâsnummeer Nommâ Jienah munejienâstmist % Jienah vaaljâpeeivi % Ohtsis %
2 Andersson, Li 104 223 5,4 54 105 4,2 158 328 4,9
3 Rehn, Olli 301 706 15,5 194 812 15,0 496 518 15,3
4 Harkimo, Harry 9 708 0,5 7 305 0,6 17 013 0,5
5 Halla-aho, Jussi 314 191 16,2 301 296 23,2 615 487 19,0
6 Urpilainen, Jutta 99 451 5,1 41 351 3,2 140 802 4,3
7 Aaltola, Mika 34 011 1,7 13 415 1,0 47 426 1,5
8 Stubb, Alexander 550 136 28,3 331 977 25,6 882 113 27,2
9 Essayah, Sari 30 547 1,6 17 273 1,3 47 820 1,5
10 Haavisto, Pekka 501 263 25,8 335 094 25,8 836 357 25,8

Alexander Stubb lâi puoh pivnohumos iävtukkâs puohnissii 84 kieldâst, Pekka Haavisto 39 kieldâst já Jussi Halla-aho 78 kieldâst. Kištoost niäljádin pááccám Olli Rehn lâi pivnohumos 108 kieldâst.[10][11]

Kuálmádin šoddâm Jussi Halla-aho lâi pivnohumos Laapi já Satakunta vaaljâpirrâduvâin já niäljádin šoddâm Olli Rehn Oulu vaaljâpirrâduvâst. Eres vaaljâpirrâduvâin vuosmužžân šoodâi jo-uv Stubb teikâ Haavisto.[10][11]

Stubb finnij jienâid eromâšávt ruotâkielâlii riddokuávlust. Korsnäsist sun finnij joba 60,2 prosentid jienâin. Haavisto pelestis finnij alemuid kyedittemlovoidis Åland vaaljâpirrâduvâst. Sun lâi meid vuosmuš stuorrâ kaavpugijn: Helsigist, Tuurkust, Tamperest já Oulust.[10][11]

Syemmiliih jienâstii uáli aktiivlávt: 74,9 prosentid jienâstemvuoigâdvuođâlijn ulmuin jienâstii vuosmuu jienâstempaje ääigi jo-uv muuneeld teikâ eidusii vaaljâpeeivi ääigi.[10][11]

Nubbe jienâstemrieggee[mute | mute käldee]

Ko iävtukkâsâin ohtâgin ij finnim paijeel pele adelum jienâin, te vaaljâin uárnejui nubbe rieggee, mast lijjii sehe munejienâstem já eidusâš vaaljâpeivi, kuás lâi máhđulâš jienâstiđ mielâmield iävtukkâs Suomâ presidentin.[10] Taan rieggest iävtukkâssân láin Alexander Stubb já Pekka Haavisto.[9][10]

Vaaljâi nube jienâstemrieggee munejienâstem uárnejui Suomâst uđđâivemáánu 31.–kuovâmáánu 6. peeivij 2024 já olgoenâmijn uđđâivemáánu 31.–kuovâmáánu 3. peeivij 2024.[8] Munejienâstmist adeluvvojii 2 027 383 jiennâd.[12] Alexander Stubb finnij munejienâstmist 1 063 298 jiennâd ađai 52,8 % puoh jienâin, já Pekka Haavisto 952 279 jiennâd ađai 47,2 % puoh jienâin.[12] Munejienâstem jienâin 11 806 jiennâd hilgojii ađai tuše 0,6 % puoh jienâin.[12]

Munejienâstem maŋa lâi vala taan rieggee vaaljâpeivi, mii uárnejui kuovâmáánu 11. peeivi 2024.[10] Vaaljâpeeivi Stubb oppeet finnij ucceeb jienâid (511 913 jiennâd ađai 49,4 % puoh jienâin) ko Haavisto, kii finnij talle 524 269 jiennâd ađai 50,6 % puoh jienâin.

Munejienâstmist já vaaljâpeeivi Stubb finnij ohtsis 51,6 % jienâin já Haavisto 48,4 % ađai Stubb vuoitij taam jienâstemrieggee já sust šoodâi Suomâ täsivääldi 13. president.[1] Sun algâttij president virgeest njuhčâmáánu 1. peeivi 2024.

Nube jienâstemrieggee puátuseh[12]
Iävtukkâsnummeer Nommâ Jienah munejienâstmist % Jienah vaaljâpeeivi % Ohtsis %
8 Stubb, Alexander 1 063 298 52,8 511 913 49,4 1 575 211 51,6
10 Haavisto, Pekka 952 279 47,2 524 269 50,6 1 476 548 48,4

Sämikuávlu kieldâin kuulmâ kieldâst (Iänudâh, Aanaar já Suáđigil) Stubb čokkij eenâb jienâid, já Ucjuuvâst vist Haavisto vuoitij. Sämikuávlu kieldâin presidentiävtukkâsâi jienah juáhášuvvii čuávuvávt:[13]

  • Iänodâh: 53,7 % Stubb – 46,3 % Haavisto
  • Aanaar: 50,3 % Stubb – 49,7 % Haavisto
  • Ucjuuhâ: 53 % Haavisto – 47 % Stubb
  • Suáđigil: 55,9 % Stubb – 44,1 % Haavisto

Ubâ Laapi vaaljâpirrâduvâst, ko puoh jienah lijjii rekinistum, Haavisto čokkij 50,8 % jienâin.[13]

Fáádást eres soojijn[mute | mute käldee]

Käldeeh[mute | mute käldee]

  1. ↑ 1,0 1,1 Peltonen, Topias, Karhu, Otso, Hankaniemi, Anu Leena, Piirainen, Elli, Kangas, Laura já Mannermaa, Jaakko: Kaikki äänet on laskettu: Stubb 51,6 prosenttia, Haavisto 48,4 prosenttia Yle Uutiset. 11.2.2024. Čujottum 11.2.2024. (suomâkielân)
  2. ↑ Länsman, Kaija: Stubb presideantan – ná Sámis jienastedje Yle Säämi. 12.2.2024. Čujottum 12.2.2024. (tavesämikielân)
  3. ↑ Täsivääldi president vaaljâ 2024 Vaalit.fi. Vyerkkejum 25.1.2024. Čujottum 29.1.2024.
  4. ↑ 4,0 4,1 Presidentvaaljâ pasepeeivi 28.1.2024 Suomâ riehtiministeriö. 10.1.2024. ”Puáttee vaaljâin jienâvuoigâdvuođâliih láá aassâmsaajeest sorjohánnáá puohah Suomâ aalmugjesâneh, kiäh láá tiävdám 18 ihheed majemustáá 28.1.2024.” Čujottum 29.1.2024.
  5. ↑ 5,0 5,1 Presidentinvaalit 2024 — Tulospalvelu Yle Uutiset. Čujottum 28.1.2024. (suomâkielân)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Presidentinvaali 2024, 1. vaali Suomâ riehtiministeriö. 28.1.2024. Čujottum 28.1.2024. (suomâkielân)
  7. ↑ Olthuis, Marja-Liisa: Presidentvaaljâi vaaljâpeivi lii pasepeeivi 28.1.2024 Anarâš aavis. 26.1.2024. Čujottum 28.1.2024.
  8. ↑ 8,0 8,1 Teâđaid presideʹnttvaalin da jiõnstummšest (Tiäđuh presidentvaaljâst já jienâstmist) (Siijđo nommâ lii feilâlávt nuorttâlâškielân, mut sijđo lii kal anarâškielân.) Vaalit.fi. Vyerkkejum 25.1.2024. Čujottum 28.1.2024.
  9. ↑ 9,0 9,1 Heiskanen, Pietu: Tässä on presidentinvaalien ensimmäisen kierroksen tulos Yle Uutiset. 28.1.2024. Čujottum 28.1.2024. (suomâkielân)
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 Olthuis, Marja-Liisa: Stubb já Haavisto presidentvaaljâi nube jienâstmân Anarâš aavis. 29.1.2024. Čujottum 29.1.2024.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Näin Suomi äänesti – tämä juttu paljastaa yksityiskohdat Yle Uutiset. 29.1.2024. Čujottum 2.2.2024. (suomâkielân)
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Presidentinvaali 2024, 2. vaali Suomâ riehtiministeriö. 11.2.2024. Čujottum 11.2.2024. (suomâkielân)
  13. ↑ 13,0 13,1 Tulospalvelu | Miten alueellasi äänestettiin? Helsingin Sanomat. 11.2.2024. Čujottum 12.2.2024. (suomâkielân)
Viežžum saajeest "https://smn.wikipedia.org/w/index.php?title=Ive_2024_Suomâ_presidentvaaljah&oldid=97901"