Wolofkielâ
Wolofkielâ lii nigerlâš-kongolâš kielâ. Wolofkielâ sárnoo Senegalist, Gambiast, Ranskaast, Mauritaniast já Malist.[1] Senegalist wolofkielâ lii aalmugkielâ já enâmustáá sarnum kielâ. Suullân 8 miljovn olmožid sárnuh wolofkielâ eenikiellân.[2] Wolofkielâst láá kyehti variant: senegalwolofkielâ já gambiawolofkielâ.
Ortografia[mute | mute käldee]
Tovle wolofkielâ čallui arabialij pustavijguin. Kielâinstituut Centre de linguistique appliquée de Dakar (CLAD) raahtij uđđâ ortografia, mii vuáđuduvá läättinláid pustaváid já mii lii lamaš wolofkielâ virgálâš ortografia 1970-lovo rääjist.
Kielâoppâ[mute | mute käldee]
Wolofkielâst veerbah iä suujâ. Veerbâi saajeest persovnpronomineh sojeh ovdâmerkkân ääigi já aspekt mield.
Taan kielâst kielâtieđâlâš aspekt lii tehálub kategoria ko äigi. Ohtâ kuávdášlâš iäru aspektist lii tot, lii-uv toimâ nuuhâm vâi lii-uv tot vala joođoost. Eres aspekteh čujotteh ovdâmerkkân kiärdoo tooimân já toos, tábáhtuvá-uv teikkâ lii-uv toimâ tábáhtum vissásávt.
Pronomineh[mute | mute käldee]
Persovnpronomineh[mute | mute käldee]
| subjekt | objekt | |||
|---|---|---|---|---|
| oovtâloho | maaŋgâloho | oovtâloho | maaŋgâloho | |
| 1. persovn | man | nun | ma | nu |
| 2. persovn | yow | yeen | la | leen |
| 3. persovn | moom | ñoom | ko | leen |
Numereh[mute | mute käldee]
Wolofkielâ lohosänisysteem vuáđuduvá lovvoid "5" já "10". Systeem lii uáli njuolgâduslâš.
| 0 | tus / neen / zéro [ranskâkielâ] / sero / dara ["ij mihheen"] |
| 1 | benn |
| 2 | ñaar / yaar |
| 3 | ñett / ñatt / yett / yatt |
| 4 | ñeent / ñenent |
| 5 | juróom |
| 6 | juróom-benn |
| 7 | juróom-ñaar |
| 8 | juróom-ñett |
| 9 | juróom-ñeent |
| 10 | fukk |
| 11 | fukk ak benn |
| 12 | fukk ak ñaar |
| 13 | fukk ak ñett |
| 14 | fukk ak ñeent |
| 15 | fukk ak juróom |
| 16 | fukk ak juróom-benn |
| 17 | fukk ak juróom-ñaar |
| 18 | fukk ak juróom-ñett |
| 19 | fukk ak juróom-ñeent |
| 20 | ñaar-fukk |
| 26 | ñaar-fukk ak juróom-benn |
| 30 | ñett-fukk / fanweer |
| 40 | ñeent-fukk |
| 50 | juróom-fukk |
| 60 | juróom-benn-fukk |
| 66 | juróom-benn-fukk ak juróom-benn |
| 70 | juróom-ñaar-fukk |
| 80 | juróom-ñett-fukk |
| 90 | juróom-ñeent-fukk |
| 100 | téeméer |
| 101 | téeméer ak benn |
| 106 | téeméer ak juróom-benn |
| 110 | téeméer ak fukk |
| 200 | ñaari téeméer |
| 300 | ñetti téeméer |
| 400 | ñeenti téeméer |
| 500 | juróomi téeméer |
| 600 | juróom-benni téeméer |
| 700 | juróom-ñaari téeméer |
| 800 | juróom-ñetti téeméer |
| 900 | juróom-ñeenti téeméer |
| 1000 | junni / junne |
| 1100 | junni ak téeméer |
| 1600 | junni ak juróom-benni téeméer |
| 1945 | junni ak juróom-ñeenti téeméer ak ñeent-fukk ak juróom |
| 1969 | junni ak juróom-ñeenti téeméer ak juróom-benn-fukk ak juróom-ñeent |
| 2000 | ñaari junni |
| 3000 | ñetti junni |
| 4000 | ñeenti junni |
| 5000 | juróomi junni |
| 6000 | juróom-benni junni |
| 7000 | juróom-ñaari junni |
| 8000 | juróom-ñetti junni |
| 9000 | juróom-ñeenti junni |
| 10000 | fukki junni |
| 100000 | téeméeri junni |
| 1000000 | tamndareet / million |
Fáádást eres soojijn[mute | mute käldee]
Käldeeh[mute | mute käldee]
- ↑ Wolof language | African language | Britannica www.britannica.com. Čujottum 1.11.2022. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Wolof - Worldwide distribution Worlddata.info. Čujottum 1.11.2022. (eŋgâlâskielân)