Inga Juuso
| Inga Juuso Iŋgá Juuso Biera Iŋgá | |
|---|---|
| Persovntiäđuh | |
| Šoddâm | roovvâdmáánu 5. peeivi 1945[1] |
| Šoddâmsaje | Juhâmokke, Ruotâ[1] |
| Jáámmám | porgemáánu 23. peeivi 2014 (68-ihásâžžân)[2] Hammerfest, Taažâ[2] |
| Aalmugjeessânvuotâ | Taažâ |
| Musikkár | |
| Artistnommâ | Inga Juuso |
| Lávlumkielah | orjâlâškielâ |
| Čuojânâsah | jienâ |
| Palhâšumeh | |
| ei. * Áillohaš-muusikpalhâšume (1998)[3] * Spellemann-palhâšume (2011) | |
| Peerâ | |
| Vaanhimeh | Per Persen Pentha (1924–1945)[4] Inger Marie Andersdatter Juuso (1923–1978)[5] |
Inga Juuso (orjâlâškielân Biera Iŋgá); š. roovvâdmáánu 5. peeivi 1945, Juhâmokke, Ruotâ – porgemáánu 23. peeivi 2014 Hammerfest, Taažâ) lâi tavesämmilâš toimâtteijee, kulttuurpargee, čaittâleijee já jyeigee.[1][2][6]
Eellim já škovlim
[mute | mute käldee]Inga Juuso šoodâi roovvâdmáánu 5. peeivi 1945 Juhâmohheest, Ruotâst, kuus suu vaanhimeh láin varrim nube maailmsuáđi ääigi.[7] Suu eeči lâi Per Persen Pentha (1924–1945)[4], já suu enni lâi Inger Marie Andersdatter Juuso (1923–1978).[5] Juuso eeči jaamij tuše muáddi oho nieidâs šoddâm maŋa.[4][8]
Mottoom muddoost peerâ maacâi Finnmarkân, já Juuso rávásmij Altast Taažâ peln.[9] Tobbeen suu enni naajâi Mathis Andersen Sarain, já sunnui šoddii kulmâ párnáá: Anders, Berit já Morten.[10]
Juuso pärnivuođâ ääigi Taažâst lâi vala korrâ assimilaatiopolitiik. Talle juoigâm lâi kieldum, já kirho mielâst tot lâi suddo. Mut Juuso enni laavij juoigâđ kuárudijnis, já te Juuso-uv oopâi juoigâđ jo párnážin.[11] Tágárij aašij keežild Juuso äŋgirušâi sämikielâ já -kulttuur oovdân ubâ elimis ääigi.[9]
1970-lovvoost Juuso varrij Oslon luuhâđ journalism, já sust šoodâi vuossâmuš sämmilâš nissoon, kiäst lâi ollâopâttâhtutkos journalismist.
Karrieer
[mute | mute käldee]Sun poorgâi nubálov ihheed NRK Sámi Radiost.[12] Ive 1989 sun meridij kyeđđiđ journalism, vâi sun puávtáččij vuáijuđ muusikân já teatterân.
Palhâšumeh já tubdâstâsah
[mute | mute käldee]- 1998 – Áillohaš-muusikpalhâšume[3]
- 2011 – Spellemann-palhâšume albumstis Balggis[1]
- 2012 – Nordlys-palhâšume[1]
- 2012 – Folkelarm-palhâšume albumstis Juusk
Diskografia
[mute | mute käldee]Jieijâs skiäruh
[mute | mute käldee]Bárut-juávhust
[mute | mute käldee]Juusk-juávhust
[mute | mute käldee]Skáidi-juávhust
[mute | mute käldee]Nurâldâhskiäruh
[mute | mute käldee]Juusost lii meid pittá čuávuváá nurâldâhskiärust:
- 2008 – Sámi Grand Prix '08, pittáin Elle Susanna oovtâst Steinar Raknesáin
Eres skiäruh
[mute | mute käldee]- 1993 – Orbina
- 1998 – Earthsongs oovtâst Anders Hagbergáin
- 1999 – Čalbmeliiba[20]
- 2002 – Orbina II
Filmografia
[mute | mute käldee]Televisiost
[mute | mute käldee]Käldeeh
[mute | mute käldee]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Lind, Roy Alexander: Inga eallá viidásit!. Ávvir, 17.11.2021, 14. ihekerdi, nr 217, s. 8–9. Artikkâl nettiversio Čujottum 7.3.2024. (tavesämikielân)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Person: Inga Juuso Digital arkivet. Čujottum 9.3.2024. (kirjetárukielân)
- ↑ 3,0 3,1 Hætta, Wenche Marie: Hvem-Hva-Når om Sámi Grand Prix - 2018 NRK Sápmi. 29.3.2007. Čujottum 7.3.2024. (tárukielân) já (tavesämikielân)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Per Persen Pentha geni.com. Čujottum 7.3.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ 5,0 5,1 Inger Marie Andersdatter Juuso geni.com. Čujottum 7.3.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Aikio, Jouni: Juoigi ja neavttár Ingá Juuso lea jápmán Yle Säämi. 25.8.2014. Čujottum 7.3.2024. (tavesämikielân)
- ↑ Hætta, Berit Marit já Gustavsen, John: Nekrolog: Inga Juuso Aftenposten. 3.9.2014. Čujottum 9.3.2024. (kirjetárukielân)
- ↑ Person: Per Persen Pentha Digital arkivet. Čujottum 9.3.2024. (kirjetárukielân)
- ↑ 9,0 9,1 Bitustøyl, Kjell: Inga Juuso SNL. Čujottum 9.3.2024. (uđđâtárukielân)
- ↑ Inger Marie Andersdatter Juuso Geneatnet. Čujottum 9.3.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Ballovara, Mette: Her lever håpet om joiken videre NRK Sápmi. 10.12.2016. Čujottum 9.3.2024. (kirjetárukielân)
- ↑ Hætta, Wenche Marie: Ovddeš journalistta, dálá juoigi guossin Luo-Mus Máilmmis NRK Sápmi. 28.4.2008. Čujottum 9.3.2024. (tavesämikielân)
- ↑ Ravddas ravdii ovttas.no. 11.9.2012. Čujottum 7.3.2024. (tavesämikielân)
- ↑ Váimmu Ivnni ovttas.no. 14.5.2012. Čujottum 7.3.2024. (tavesämikielân)
- ↑ Juoigandronnet NRK Sápmi. 3.4.2008. Čujottum 8.3.2024. (tavesämikielân)
- ↑ Bárut - Inga Juuso – Bálggis Discogs. Čujottum 7.3.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Juusk – Juusk Discogs. Čujottum 7.3.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Skáidi – Where The Rivers Meet Discogs. Čujottum 7.3.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Skáidegeahči ovttas.no. 20.11.2014. Čujottum 7.3.2024. (tavesämikielân)
- ↑ Čalbmeliiba – Frozen Moments / Inga Juuso, Johan Sara jr, Rogelio De Badajoz Duran, Erik Steen, Jai Shankar Sahajpal DAT. Čujottum 7.3.2024. (kirjetárukielân)