COP16-luándučuákkim 2024
Ovtâstum aalmugij COP16-luándučuákkim 2024 uárnejui Kolumbia Calist. Čuákkim piištij kyehti oho. Tot aalgij roovvâdmáánu 21. peeivi 2024 já nuuvâi skammâmáánu 2. peeivi 2024.[1] Čuákkimân uásálistii ohtsis 20 000 olmožid 196 enâmist.[2] Čuákkim teeman lâi "Ráávhu luándoin" (espanjakielân Paz con la Naturaleza, eŋgâlâskielân Peace with Nature).
Ive 2024 COP16-čuákkim kuávdáš ulmen lâi sooppâđ maailmvijđosij luándumittomeerij tooimânpieijâmist já čuávumist.[2]
Historjá
[mute | mute käldee]Algâaalgâst ulmen lâi orniđ COP16-luándučuákkim Tuurkist[3], mut syeinimáánu 31. peeivi 2023 turkkiliih uárnejeijeeh almottii, ete taat ij lamaš innig máhđulâš kuovâmáánu 6. peeivi eennâmtuárgástâsâi keežild.[4]
Juovlâmáánu 11. peeivi 2023 Kolumbia pirâs- já kilelis ovdánem minister Susana Muhamad almottij, ete staatâ lâi virgálávt falâdâttâm orniđ COP16-luándučuákkim roovvâdmáánu 21. – skammâmáánu 1. peeivij 2024. Kuovâmáánu 20. peeivi 2024 Kolumbia president Gustavo Petro almottij, ete COP16-luándučuákkim uárnejuvvoo Calist, tastko Valle del Cauca lii biologisávt maaŋgâhámásumos kuávlu ubâ Kolumbiast.
Puátuseh
[mute | mute käldee]Čuákkim voonâi maŋgâ tijme, mut stuárráámus uási tehálijn koččâmušâin paccii ain čuávdihánnáá. Tast ij šoddâm čuávdus, maht enâmeh čuávuh já raportisteh luándumittomerijdis sehe maht luánduhiävu tuástum ruttâduvvoo.[2]
Kyevti áášán vist kavnui čuávdus. Vuossâmužžân luándust kávnojeijee geenitiäđui sajanmáávsuin soppui vuáđđudmáin aalmugijkoskâsii geeniväriruttârááju. Tot máksá sajanmáávsuid siärvusáid, moi kuávluin finnoduvâi kevttim digitaallávt sekvensistum geenitiäđuh láá valdum. Koččâmuš lii miljardijn euroin. Digitaallij geenitiäđuiguin ávhástâlleh ovdâmerkkân talhâsfinnoduvah sehe kosmetiik- já kemiaráhtulâšvuotâ. Taah finnoduvah mäksih uđđâ ruttâráájun oovtâ prooseent vuáituinis teikkâ 0,1 prooseent kävppijoođoost. Taan ruuđâst aainâs-uv peeli mana algâaalmugláid siärváduvváid.[2]
Ton lasseen čuákkimist meridui, ete algâaalmugijn lii pisovâš ovdâstem puáttee luándučuákkimijn. Talle vuáđuduvvoo toimâorgaan, mii parga algâaalmugláid já páiháláid siärváduvváid tehálij aašij oovdân.[2]
Keejâ meid
[mute | mute käldee]Fáádást eres soojijn
[mute | mute käldee]
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást COP16-luándučuákkim 2024.
Käldeeh
[mute | mute käldee]- ↑ Biodiversity COP 16: Important Agreement Reached Towards Goal of “Making Peace with Nature” Convention on Biological Diversity. Čujottum 8.11.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ a â b c č Schreck, Jasmina: COP16-luándučuákkim lii nuuhâm – pyereh uđđâseh algâaalmugáid anarasaavis.fi. 8.11.2024. Čujottum 8.11.2024.
- ↑ Biodiversity Day: Protecting humanity’s ‘life-support system’ Ovtâstum aalmugeh. 22.5.2023. Čujottum 8.11.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Cooper, David: Notification to Parties on 31 July 2023 (PDF) Biologilii maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee OA almossopâmuš. 31.7.2023. UNCBD. Čujottum 8.11.2024. (eŋgâlâskielân)