Čuoškah
| Čuoškah Nematocera (Duméril, 1805) |
|
|---|---|
 |
|
Tieđâlâš luokittâllâm |
|
| Kodde | Elleekodde Animalia |
| Uáiviráiđu | Lođâsjuálgásiih Arthropoda |
| Luokka | Tivreh Insecta |
| Vyeliluokka | Kirdee tivreh Pterygota |
| Lahko | Kyevtsuájásiih Diptera |
| Vyelilahko | Čuoškah Nematocera |
Čuoškah (Nematocera) kuleh kyevtsuájásij laahkon.
Ores já niŋálâs[mute | mute käldee]
Niŋálâsah láá vorrânjammeeh, oráseh njameh tuše šadoi määihli tâi iä puurâ ollágin. Ores čuoškâ tehálumos pargo lii-uv parâttâllâđ niŋálâssáin, vâi tot puávtáččij juátkiđ suuvâ.[1]
Lasanem[mute | mute käldee]
Ko niŋálâs čuoškâ lii parâttâllâm ores čuoškáin, te tot ferttee njoommâđ voorâ, vâi vajaččij monniđ. Ko čuávji lii tievâ voorâst, te niŋálâs mannee aldemuu čäci-, teikkâ nješšiláádun, suánjun tâi aijui hirmâd mere moonijd. Tot lii nuuvt lusis pargo, et čuoškâ jáámá, ko tot lii toimâttâm biologilii pargoos.[1]
Čuoškâ maneh láá čääsist kidâ kiiđâ räi. Maneh vissásávt jiäŋuh-uv jieŋân kiddâ, mut iä tuušâ. Ko lááduh suddeh kiđđuv, te moonijn šaddeh suovsah, moh heŋgâgeh čäsuáiván pottâkeeji soksâmij vievâst, vâi pyehtih vuoiŋâđ ááimu. Motomin toh luovâneh čäsuáivist, mut oppeet luptâneh čäsuáiván vuoiŋâđ ááimu. Suovsah láá vuálá seenti kukkosiih já toi lihâdemvyehi lii mottoomlágán vuoijâm sulâstittee kašmârdem. Tain šaddeh niŋálâsah já oráseh, mii tábáhtuvá ovdláhháá jonsahpeeivi, tâi tast ovdâskulij.[1]
Eellim já eellimahe[mute | mute käldee]
Čuoškah kirdeh miätá keesi. Algâkeesist já jo vyesimáánu peln kirdá jieŋâčuoškâ, mii lii čuuvtij stuárráb ko táválâš čuoškâ, mut puoh čuoškiimus äigi lii eidu jonsahpeeivist ovdâskulij – kesimáánu loopâst kidâ lyemeääigi räi já lappâd-uv. Talle kirdeh eidu toh ucemuuh já vaijaamuuh čuoškah. Jieŋâčuoškâ še čyeggee ulmuu já njama voorâ, mut luhhoost toh láá nuuvt uccáá, et toiguin ij taarbâš čuuvtijgin palgâđ.[1]
Čuoškâ eellimahe lii suullân ohtâ ihe, ko rekinist mane- já suoksâääigi-uv fáárun. Jis tuše rekinist eellimave tast, ko čuoškâ kirdel, te tot ij lah kale maŋgâgin peeivi.[1]
Hiäimuh[mute | mute käldee]
Nematocera-vyelilaahkon kuleh čuávuvááh hiäimuh:[2][3][4]
- Anisopodidae Knab, 1912
- Axymyiidae Shannon, 1921
- Bibionidae Fleming, 1821
- Blephariceridae Loew, 1861
- Bolitophilidae Winnertz, 1863
- Canthyloscelididae Enderlein, 1912
- Cecidomyiidae Newman, 1835
- Ceratopogonidae Newman, 1834
- Chaoboridae Newman, 1834
- Chironomidae Newman, 1834
- Corethrellidae Edwards, 1932
- Culicidae Meigen, 1818
- Cylindrotomidae Schiner, 1863
- Deuterophlebiidae Edwards, 1922
- Diadocidiidae Winnertz, 1863
- Ditomyiidae Keilin, 1919
- Dixidae Schiner, 1868
- Hesperinidae Schiner, 1864
- Keroplatidae Rondani, 1856
- Limoniidae Rondani, 1856
- Lygistorrhinidae Edwards, 1925
- Mycetophilidae Newman, 1834
- Nymphomyiidae Tokunaga, 1932
- Pachyneuridae Schiner, 1864
- Pediciidae Osten Sacken, 1859
- Perissommatidae Colless, 1962
- Psychodidae Newman, 1834
- Ptychopteridae Osten Sacken, 1862
- Rangomaramidae Jaschhof & Didham, 2002
- Scatopsidae Newman, 1834
- Sciaridae Billberg, 1820
- Simuliidae Newman, 1834
- Tanyderidae Osten Sacken, 1880
- Thaumaleidae Bezzi, 1913
- Tipulidae Latreille, 1802
- Trichoceridae Rondani, 1841
- Valeseguyidae Amorim & Grimaldi, 2006
- † Ansorgiidae Krzemiñski & Lukashevich, 1993
- † Antefungivoridae Rohdendorf, 1938
- † Archizelmiridae Rohdendorf, 1962
- † Asiochaoboridae Hong & Wang, 1990
- † Boholdoyidae Kovalev, 1985
- † Cascopleciidae Poinar Jr., 2010
- † Crosaphididae Kovalev, 1983
- † Elliidae Krzeminska, Blagoderov & Krezmiñski, 1993
- † Eoditomyiidae Ansorge, 1996
- † Eopolyneuridae Rohdendorf, 1962
- † Grauvogeliidae Krzemiñski, 1999
- † Hennigmatidae Shcherbakov, 1995
- † Heterorhyphidae Ansorge & Krzemiñski, 1995
- † Hyperpolyneuridae Rohdendorf, 1962
- † Luanpingitidae Zhang, 1986
- † Mesosciophilidae Rohdendorf, 1946
- † Nadipteridae Lukashevich, 1995
- † Palaeophoridae Rohdendorf, 1951
- † Paraxymyiidae Rohdendorf, 1946
- † Pleciofungivoridae Rohdendorf, 1946
- † Procramptonomyiidae Kovalev, 1983
- † Protendipedidae Rohdendorf, 1951
- † Protopleciidae Rohdendorf, 1946
- † Protorhyphidae Handlirsch, 1906
- † Protoscatopsidae Rohdendorf, 1946
- † Serendipidae Evenhuis, 1994
- † Siberhyphidae Kovalev, 1985
- † Strashilidae Rasnitsyn, 1992
- † Tanyderophrynidae Rohdendorf, 1962
- † Tethepomyiidae Grimaldi & Arillo, 2009
- † Tillyardipteridae Lukashevich & Shcherbakov, 1999
- † Tipulodictyidae Rohdendorf, 1962
- † Tipulopleciidae Rohdendorf, 1962
- † Vladipteridae Shcherbakov, 1995
Fáádást eres soojijn[mute | mute käldee]
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Čuoškah.
Käldeeh[mute | mute käldee]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Mattus, Ilmari: Čuoškah. Anarâš-kalender 2011, 2011. Anarâškielâ servi ry.
- ↑ "Nematocera" (Non-Brachycera) bugguide.net. Čujottum 24.9.2022. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Pape, Thomas; Blagoderov, Vladimir; Mostovski, Mikhail B.: Order Diptera Linnaeus, 1758. In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness. Zootaxa, 2011. Artikkâl nettiversio.
- ↑ Sciaroidea [Billberg, 1820 ] sciaroidea.myspecies.info. Čujottum 24.9.2022. (eŋgâlâskielân)