Kaleva (mađhâšeijeekirdemmaašin)
Mađhâšeijeekirdemmaašin Kaleva (OH-ALL) lâi Aero O/Y Junkers Ju-52-3/mge -kirdemmaašin, mon kyehti sovjetlittolii Iljušin DB-3 -pommikirdemmaašin paččii vuálus talle ko tot lâi kirdemin Tallinnast Helsigân kesimáánu 14. peeivi 1940.[1]
Almaidâh já mađhâšeijeeh 14.6.1940[mute | mute käldee]
Pärttipeeivi almaidâhân kuuláin Bo von Willebrand já Tauno Launis. Siämmáá peeivi suoi láin kirdám Kaleva Tukholmast Tuurkun já Helsig peht Tallinnan. Ehidispeeivi Kaleva ličij kolgâm maccâđ siämmáá kiäinu mield Tukholman.
Mađhâšeijeeh[mute | mute käldee]
- Gunvor Maria Luts
- Max Hettinger
- Friedrich Offermann
- Rudolf Cöllen
- Paul Longuet
- Frederic Marty
- Henry William Antheil
Pääččim[mute | mute käldee]
Syemmilâš kirdemfinnodâh Aero omâstij Kaleva, mii kiirdij pärttipeeivi 14.6.1940 Tallinnast Helsigân. Kirdemkiäinu lâi aaibâs táválâš, já Kaleva lâi kirdám tom ovdil-uv. Kyehti sovjetlittolii pommikirdemmaašin vuordii Kaleva Suomâluovtâ paajaabeln. Nubbe tain paajij váruttâspääččim, mutâ Kaleva joođhij määđhi. Pommikirdemmašineh paččii Kaleva 50 meetter keččin, já mađhâšeijeekirdemmaašin puállái. Kaleva skuvgááttij vuálus meerân.[2]
Kaleva puoh oovce mađhâšeijed jammii kirdempäärtist, iäge rummâšeh lah kuássin kavnum. Kaleva mieldi merâpoonán vuájui meiddei ennuv diplomaatpostâ. Eestieennâmliih kuálásteijeekárbáh nurrii meerâ alne kobđoo tävirijd, mutâ sovjetlittolii čääsivuálááškárbá almaidâh tuáhánvaaldij taid olssis.[2]
Uuccâm[mute | mute käldee]
Suomâ áimujotolâhmuseo iävtutátulâšjuávkku usâškuođij lappum kirdemmaašin tállán ko Sovjetlitto pieđgânij 1990-lovo aalgâst. Eestieennâmlâš puohčâleijee Kaido Peremees poođij fáárun tutkâmuššáid ihetuhháát jorgálduvvâst. Suu mielâst lâi uáli jo máhđulâš, et Sovjetlitto lâi jo pajedâm kirdemmaašin merâponneest, já tondiet loppâloopâst sun lopâttij uuccâm.[2]
Ive 2024[mute | mute käldee]
Vyesimáánust 2024 puohčâleijee Peremees usâškuođij lappum Kaleva uđđâsist, tastko sun lâi eidu kavnâm nube maašin, mii lâi lappum Tallinna já Helsig kooskâst ive 1935. Peremees keevtij tuođâšteijei ciälkkámušâid iššeen. Tuođâšteijeeh lijjii Kaleva koččâmsaje kävnee, Keri merâradiosajattuv hovdâ já suu išedeijee. Tuođâšteijei ciälkkámušâi lasseen sust lâi meiddei uđđâ teknologia iššeen. Peremees tuubdâi ponneest orroo kirdemmaašin maali uđđâ videoin, maid puohčâmroboteh lijjii váldám. Malli lâi siämmáš ko Kaleva-uv ađai Junkers Ju-52-3/m.[2]
Eestieennâmlâš puohčâmfirma omâstem puohčâmroboteh kavnii Kaleva Suomâluovtâst suullân 30 kilomeetter keččin Tallinnast Eestieennâm kuávlučaasijn. Kirdemmaašin lâi meerâ ponneest suullân 75 meetter kieŋŋâlvuođâst Keri čuovâtornâsuolluu aldasijn. Tot kavnui kesimáánu 5. peeivi 2024.[3]
Käldeeh[mute | mute käldee]
- ↑ Pale, Erkki: ”Lentokone Kalevan tuho”, Suomen radiotiedustelu 1927–1944, s. 61–67. Viestikoelaitoksen kilta, 1977. ISBN 952-90-9437-X.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Gahmberg, Emma: Mađhâšeijeekirdemmaašin Kaleva lii viijmâg kavnum anarasaavis.fi. 11.6.2024. Čujottum 11.6.2024.
- ↑ Matkustajalentokone Kaleva on löytynyt – oli kateissa yli 80 vuotta Helsingin Sanomat. 5.6.2024. Čujottum 11.6.2024. (suomâkielân)