Vyevdiloddááš
| Vyevdiloddááš Fringilla montifringilla (Linnaeus, 1758) |
|
|---|---|
 |
|
| Tile | LC (eellimvuáimálâš)[1] |
| Tile Suomâst | NT (čalmeestoonnum)[2][3] |
 |
|
 |
|
Tieđâlâš luokittâllâm |
|
| Doomeen | Sellâvááimusliih Eucarya |
| Kodde | Elleekodde Animalia |
| Uáiviráiđu | Savosuonâsiih Chordata |
| Vyeliráiđu | Čielgitávtáliih Vertebrata |
| Luokka | Lodeh Aves |
| Lahko | Varbuslodeh Passeriformes |
| Hiäimu | Piäippáineh Fringillidae |
| Suuhâ | Piäippáineh Fringilla |
| Šlaajâ | montifringilla |
Vyevdiloddááš lii piäippáinij hiäimun kullee lodde.
Stuárudâh já tobdomeerhah[mute | mute käldee]
.jpg)
Vyevdiloddááš lii 14–16 cm kukkosâš já tiäddá 19–28 g. Ton radde lii ooraans, pajepottâ vielgâd já suájást láá kyehti vielgis sárgá. Keessiv orráás uáivi já ovdâčielgi láá čappâdeh, mut čohčuv já tälviv tot lii siävŋusub. Kirjáás niŋálâs ivneh iä lah nuuvt kirkkáseh. Orráás laavlâ lii uánihis "rrrhyh", mii sulâstit ruánáápiäippáin lavluu.[4]
Lavdâm já eellimpiirâs[mute | mute käldee]
Vyevdiloddááš pessee Fennoskandia já Aasia boreaallii kuácceevyevdistielâsist. Suomâst tot pessee masa ubâ enâmist, mut stuárráámus nääli lii Tave-Suomâst. Vyevdiloddááš iälá sehe kuáccee- ete lostâvyevdist já meiddei laajišvyevdist. Suomâ pessimnääli lii paijeel 1,5 miljovn paarrâd, mut nääli lii uccánâm eromâšávt Maadâ-Suomâst já vyevdiloddááš lii tääl čalmeestoonnum šlaajâ Suomâst.[5] Vyevdiloddááš värree tálvástâllâđ Uárji- já Koskâ-Euroopân sehe Koskâmeerâ kuávlun čohčâ-roovvâdmáánust já máccá pessiđ Suomân njuhčâ-vyesimáánust.[4]
Lasanem[mute | mute käldee]
Vyevdiloddááš ráhtá piervâl muorân teikkâ miestui. Niŋálâs mannee vyesi-kesimáánust 3–8 manneed já láálá taid 11–12 peivid. Uđâgááh vyelgih piervâlist 12–13 peeivi ahasâžžân.[4]
Raavâd[mute | mute käldee]
Vyevdiloddááš porá siemânijd já čielgitävtittes elleid.[4] Kiđđuv tot iälá távjá loddeluovdijn. Motomeh lodeh pääcih tálvástâllâđ Suomân já irâtteh rippásiđ loddeluovdij vievâst.[6]
Käldeeh[mute | mute käldee]
- ↑ IUCN Red List Čujottum 23.6.2021 (eŋgâlâskielân)
- ↑ Valkama, Jari: Vyevdiloddááš – Fringilla montifringilla Suomen Lajitietokeskus. 2019. Čujottum 30.3.2022. (suomâkielân)
- ↑ BirdLife Suomi Čujottum 23.6.2021 (suomâkielân)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Luontoportti.fi (suomâkielân)
- ↑ Suomen lintuatlas (suomâkielân)
- ↑ Suomen Luonto(suomâkielân)