Piäiváš: Iäruttâs siijđo versioi kooskâst

Poistettu sisältö Lisätty sisältö

Inline

Versio 29. vyesimáánu 2020 tme 00.15

Taat artikkâl muštâl tääsnist.

Piäiváš (symbol ☉) lii täsni kuávdoo piäiváškode. Eennâmpáálu já piäiváškode eres plaaneet joreh Piäiváá pirrâ. Piäiváš lii puoh tehálumos energiakäldee ubâ piäiváškoddeest, já tondiet-uv eellim Eennâmpáálu alne ličij máhđuttes Piäivááttáá. Tääsni čođâmitto lii 110 kerdid stuárráb ko Eennâmpáálu čođâmitto. Piäiváš tiäddá 330 000 kerdid eenâb ko Eennâmpállu, já nuuvtpa Piäiváš siskeeld pajeláá 99 % piäiváškode almolii massaast. Kemia tááhust láá kulmâ niäljádâs Piäiváást vety. Ton lasseen láá helium já lussâdub algâamnâseh, tegu happi, čiđđâ, neon já ryevdi. Taasnij árvuštâlmist Piäiváš kočoduvvoo fiskis luággi (eŋg. yellow dwarf). Tot šoodâi suullân 4,6 miljard ihheed tassaaš. Tääsnih távjá šaddeh, ko tuárvi ennuv massa čokkân oovtâ sajan já siskemuust tom lusis mássáčoalttus merettes temperatuur toovvât nuklearalaš fušoon. Šoddâm rääjist Piäiváš lii pissoom mestâ siämmáálágánin já oovdânpyehtim mield tile ij muttuu kuhes ááigán.

Piäiváá merhâšume Eennâmpáálun

Peivisuonjâreh ájáneh käävci minuttid kiergâniđ maailmân. Piäiváš lieggee eennâm já tom vuoiŋâ. Piäivááttáá Eennâmpállu ličij lamaš koolmâs já sevŋâd nuuvt et ij mihheen puávtáččii eelliđ tääbbin. Šadoi fotosyntees tábáhtuvá peivisuonjârij áánsust.

Ko peivisuonjâreh teivih Eennâmpáálu magneetkiedi, te hovdiimeh šaddeh.

Peivisevŋânem šadda ko máánu puátá Eennâmpáálu já Piäiváá kooskân. Motomijn kuávluin maailmist šadda oles peivisevŋânem.

č • s • m Piäiváškodde

Piäiváš Merkurius Venus Eennâmpállu Mars Ceres Jupiter Saturnus Uranus Neptunus Pluto Haumea Makemake Eris

@@ Raddalâs 1 / Raddalâs 1 @@
 Taat artikkâl muštâl  [[täsni|tääsnist]]. [[Tiätuvuárkká:The Sun by the Atmospheric Imaging Assembly of NASA's Solar Dynamics Observatory - 20100819.jpg|thumb|right|250px|Piäiváš]]
-'''Piäiváš''' ([[Nástedieđalaš symboleh|symbol]] ☉) lii [[täsni]] kuávdoo [[Piäiváškodde|piäiváškode]]. [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] já [[piäiváškode]] eres [[plaaneet]] joreh Piäiváá pirrâ. Piäiváš lii puoh tehálumos energiakäldee ubâ [[Piäiváškode|piäiváškoddeest]], já tondiet-uv eellim [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] alne ličij máhđuttes Päivááttáá. Tääsni čoođâmitto lii 110 kerdid stuárráb ko [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] čoođâmitto. Piäiváš tiäddá 330 000 kerdid eenâb ko [[Eennâmpállu]], já nuuvtpa Piäiváš siskeeld pajeláá 99 % [[Piäiváškodde|piäiváškode]] almolii massaast. Kemia tááhust láá kulmâ niäljádâs Piäiváást vety já mudoi lii iänááš uási helium meiddei smavvâ uási lussâdub elemeantat, tego oksygena, karbon, neona já ryevdi. Taasnij árvuštâlmist Piäiváš kočoduvvoo fiskis deaggan (eŋg. yellow dwarf). Tot šoodâi suullân 4,6 miljard ihheed äigi. Tääsnih távjá šaddeh ko tuárvi ennuv mássá čokkân oovtâ sajan já siskemuust tom lusis mássáčoalttus merettes temperatuur toovvât nuklearalaš fušoon. Šoddâm rääjist piäiváš lii pissoom mestâ siämmáálágánin já oovdânpyehtim mield tile ij muttuu kuhes ááigán.
+'''Piäiváš''' ([[Nástedieđalaš symboleh|symbol]] ☉) lii [[täsni]] kuávdoo [[Piäiváškodde|piäiváškode]]. [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] já [[piäiváškode]] eres [[plaaneet]] joreh Piäiváá pirrâ. Piäiváš lii puoh tehálumos energiakäldee ubâ [[Piäiváškode|piäiváškoddeest]], já tondiet-uv eellim [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] alne ličij máhđuttes Piäivááttáá. Tääsni čođâmitto lii 110 kerdid stuárráb ko [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] čođâmitto. Piäiváš tiäddá 330 000 kerdid eenâb ko [[Eennâmpállu]], já nuuvtpa Piäiváš siskeeld pajeláá 99 % [[Piäiváškodde|piäiváškode]] almolii massaast. Kemia tááhust láá kulmâ niäljádâs Piäiváást vety. Ton lasseen láá helium já lussâdub algâamnâseh, tegu happi, čiđđâ, neon já ryevdi. Taasnij árvuštâlmist Piäiváš kočoduvvoo fiskis luággi (eŋg. yellow dwarf). Tot šoodâi suullân 4,6 miljard ihheed tassaaš. Tääsnih távjá šaddeh, ko tuárvi ennuv massa čokkân oovtâ sajan já siskemuust tom lusis mássáčoalttus merettes temperatuur toovvât nuklearalaš fušoon. Šoddâm rääjist Piäiváš lii pissoom mestâ siämmáálágánin já oovdânpyehtim mield tile ij muttuu kuhes ááigán.
 == Piäiváá merhâšume Eennâmpáálun ==
-Peivisuonjâreh ájáneh käävci minuttid kiergâniđ maailmân. Piäiváš lieggee eennâm já tom vuoiŋâ. Piäivááttáá Eennâm ličij lamaš koolmâs já sevŋâd nuuvt et ij mihheen puávtáččii eelliđ tääbbin. Šadoi fotosyntees tábáhtuvá peivisuonjârij áánsust.
+Peivisuonjâreh ájáneh käävci minuttid kiergâniđ maailmân. Piäiváš lieggee eennâm já tom vuoiŋâ. Piäivááttáá [[Eennâmpállu]] ličij lamaš koolmâs já sevŋâd nuuvt et ij mihheen puávtáččii eelliđ tääbbin. Šadoi fotosyntees tábáhtuvá peivisuonjârij áánsust.
 Ko peivisuonjâreh teivih [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] magneetkiedi, te hovdiimeh šaddeh.
@@ Raddalâs 18 / Raddalâs 18 @@
 [[en:Sun]]
 [[fi:Aurinko]]
+[[it:Sole]]
+[[simple:Sun]]