Piäiváš: Iäruttâs siijđo versioi kooskâst
Ei muokkausyhteenvetoa |
Ei muokkausyhteenvetoa |
||
| Raddalâs 1 | Raddalâs 1 | ||
Taat artikkâl muštâl [[täsni|tääsnist]]. [[Tiätuvuárkká:The Sun by the Atmospheric Imaging Assembly of NASA's Solar Dynamics Observatory - 20100819.jpg|thumb|right|250px|Piäiváš]] |
Taat artikkâl muštâl [[täsni|tääsnist]]. [[Tiätuvuárkká:The Sun by the Atmospheric Imaging Assembly of NASA's Solar Dynamics Observatory - 20100819.jpg|thumb|right|250px|Piäiváš]] |
||
'''Piäiváš''' ([[Nástedieđalaš symboleh|symbol]] ☉) lii [[täsni]] kuávdoo [[Piäiváškodde|piäiváškode]]. [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] já [[piäiváškode]] eres [[plaaneet]] joreh Piäiváá pirrâ. Piäiváš lii puoh tehálumos energiakäldee ubâ [[Piäiváškode|piäiváškoddeest]], já tondiet-uv eellim [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] alne ličij máhđuttes Päivááttáá. Tääsni čoođâmitto lii 110 kerdid stuárráb ko [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] čoođâmitto. Piäiváš tiäddá 330 000 kerdid eenâb ko [[Eennâmpállu]], já nuuvtpa Piäiváš siskeeld pajeláá 99 % [[Piäiváškodde|piäiváškode]] almolii massaast. Kemia tááhust láá kulmâ niäljádâs |
'''Piäiváš''' ([[Nástedieđalaš symboleh|symbol]] ☉) lii [[täsni]] kuávdoo [[Piäiváškodde|piäiváškode]]. [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] já [[piäiváškode]] eres [[plaaneet]] joreh Piäiváá pirrâ. Piäiváš lii puoh tehálumos energiakäldee ubâ [[Piäiváškode|piäiváškoddeest]], já tondiet-uv eellim [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] alne ličij máhđuttes Päivááttáá. Tääsni čoođâmitto lii 110 kerdid stuárráb ko [[Eennâmpállu|Eennâmpáálu]] čoođâmitto. Piäiváš tiäddá 330 000 kerdid eenâb ko [[Eennâmpállu]], já nuuvtpa Piäiváš siskeeld pajeláá 99 % [[Piäiváškodde|piäiváškode]] almolii massaast. Kemia tááhust láá kulmâ niäljádâs Piäiváást vety já mudoi lii iänááš uási helium meiddei smavvâ uási lussâdub elemeantat, tego oksygena, karbon, neona já ryevdi. Taasnij árvuštâlmist Piäiváš kočoduvvoo fiskis deaggan (eŋg. yellow dwarf). Tot šoodâi suullân 4,6 miljard ihheed äigi. Tääsnih távjá šaddeh ko tuárvi ennuv mássá čokkân oovtâ sajan já siskemuust tom lusis mássáčoalttus merettes temperatuur toovvât nuklearalaš fušoon. Šoddâm rääjist piäiváš lii pissoom mestâ siämmáálágánin já oovdânpyehtim mield tile ij muttuu kuhes ááigán. |
||
== Piäiváá merhâšume Eennâmpáálun == |
== Piäiváá merhâšume Eennâmpáálun == |
||
Peivisuonjâreh ájáneh käävci minuttid kiergâniđ maailmân. Piäiváš lieggee eennâm já tom vuoiŋâ. Piäivááttáá Eennâm ličij lamaš koolmâs já sevŋâd nuuvt et ij mihheen puávtáččii eelliđ tääbbin. Šadoi fotosyntees tábáhtuvá peivisuonjârij áánsust. |
Peivisuonjâreh ájáneh käävci minuttid kiergâniđ maailmân. Piäiváš lieggee eennâm já tom vuoiŋâ. Piäivááttáá Eennâm ličij lamaš koolmâs já sevŋâd nuuvt et ij mihheen puávtáččii eelliđ tääbbin. Šadoi fotosyntees tábáhtuvá peivisuonjârij áánsust. |
||
| Raddalâs 14 | Raddalâs 15 | ||
[[Luokka:Piäiváškodde|Piäiváš]] |
[[Luokka:Piäiváškodde|Piäiváš]] |
||
[[Luokka:Piäiváš|Piäiváš]] |
[[Luokka:Piäiváš|Piäiváš]] |
||
[[en:Sun]] |
|||
[[fi:Aurinko]] |
|||
Versio 28. vyesimáánu 2020 tme 22.45
Taat artikkâl muštâl tääsnist.
Piäiváš (symbol ☉) lii täsni kuávdoo piäiváškode. Eennâmpáálu já piäiváškode eres plaaneet joreh Piäiváá pirrâ. Piäiváš lii puoh tehálumos energiakäldee ubâ piäiváškoddeest, já tondiet-uv eellim Eennâmpáálu alne ličij máhđuttes Päivááttáá. Tääsni čoođâmitto lii 110 kerdid stuárráb ko Eennâmpáálu čoođâmitto. Piäiváš tiäddá 330 000 kerdid eenâb ko Eennâmpállu, já nuuvtpa Piäiváš siskeeld pajeláá 99 % piäiváškode almolii massaast. Kemia tááhust láá kulmâ niäljádâs Piäiváást vety já mudoi lii iänááš uási helium meiddei smavvâ uási lussâdub elemeantat, tego oksygena, karbon, neona já ryevdi. Taasnij árvuštâlmist Piäiváš kočoduvvoo fiskis deaggan (eŋg. yellow dwarf). Tot šoodâi suullân 4,6 miljard ihheed äigi. Tääsnih távjá šaddeh ko tuárvi ennuv mássá čokkân oovtâ sajan já siskemuust tom lusis mássáčoalttus merettes temperatuur toovvât nuklearalaš fušoon. Šoddâm rääjist piäiváš lii pissoom mestâ siämmáálágánin já oovdânpyehtim mield tile ij muttuu kuhes ááigán.
Piäiváá merhâšume Eennâmpáálun
Peivisuonjâreh ájáneh käävci minuttid kiergâniđ maailmân. Piäiváš lieggee eennâm já tom vuoiŋâ. Piäivááttáá Eennâm ličij lamaš koolmâs já sevŋâd nuuvt et ij mihheen puávtáččii eelliđ tääbbin. Šadoi fotosyntees tábáhtuvá peivisuonjârij áánsust.
Ko peivisuonjâreh teivih Eennâmpáálu magneetkiedi, te hovdiimeh šaddeh.
Peivisevŋânem šadda ko máánu puátá Eennâmpáálu já Piäiváá kooskân. Motomijn kuávluin maailmist šadda oles peivisevŋânem.
