Ebola
Ebola lii härvinâš mut eromâš pehtilávt njuámmoo tavdâ. Aalgâst pyeccee killáá uáivipohčâsist, rašes teehijn já korrâ kumeštâsâst. Jis pyeccee tile viärrán, te sun sáttá meid vyeksiđ, luččoođ já finniđ siskáldâs vardemijd. Ebolanjuámmum finnim pyeccein paijeel peeli jäämih.[1]
Tavdâ lii finnim noomâs Kongo demokraatlii täsivääldist leijee juuvâ mield, kost virus kavnui vuosmuu tove ive 1976.[2]
Epidemiah
[mute | mute käldee]Korrâ epidemiapároh láá lamaš Uganda ránnjáenâmist Kongo demokraatlii täsivääldist, kost ivij 2018–2020 masaba 2 300 olmožid jammii ebolan.[3] Enâmustáá ulmuuh láá jáámmám ebolan Viestâr-Afrikist ivij 2013–2016, kuás paijeel 11 000 olmožid jammii taavdân.[4]
Ugandast-uv láá lamaš ebolaepidemiah. Ivij 2000–2001 čyeđeh ulmuuh jammii taavdân. Ive 2022 eennâm kierdâi nube viärráás epidemiapáároost: talle 77 olmožid jammii ebolan.[1]
Ugandast ive 2025
[mute | mute käldee]Uganda uáivikaavpugist Kampalast vuottui ebolaepidemia ive 2025 uđđivemáánust. Talle 32-ihásâš pyecceitipšoo jaamij ebolan. Sun poorgâi Kampalast leijee pyecceiviäsust. Virgeulmuuh kuorrii ulmuid, kiäh lijjii lamaš kontaktist tain ebolan jáámmám almain. Sust lijjii 44 kontaktid, kiäh puáhuttuvvojii. Almast pajanij kumeštâs, já laboratorioteestah čaittii, et sun lâi puáccám ebolan. Taat lâi enâmist vuosmuš ebolanjuámmum kyevti ihán.[1]
Ive 2025 cuáŋuimáánu loppâbeln Ugandast iä lam lamaš 42 piäiván uđđâ ebolanjuámumeh, já eennâm tiervâsvuotâministeriö almottij, et epidemia lii vuoittum já nuuhâm. Ive 2025 epidemian jammii neeljis, já neljinubáloves lijjii finnim njuámmum. Koččâmušâst lâi nuuvt kočodum Sudan-variant.[1]
Fáádást eres soojijn
[mute | mute käldee]
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Ebola.
Käldeeh
[mute | mute käldee]- ↑ a â b c Olthuis, Marja-Liisa: Uganda illood: taankiärdásâš ebolaepidemia lii vuoittum anarasaavis.fi. 30.4.2025. Čujottum 29.4.2025.
- ↑ Ebola virus disease web.archive.org. 14.12.2014. World Health Organization. Čujottum 26.4.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ DR Congo's deadliest Ebola outbreak declared over web.archive.org. 31.12.2020. BBC News. Čujottum 27.4.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Ebola Situation Report - 16 March 2016 web.archive.org. 18.3.2016. World Health Organization. Čujottum 27.4.2025. (eŋgâlâskielân)